Onverklaarbare maagklachten zijn erg frustrerend. Nieuw onderzoek vond de oorzaak bij een ontsteking, niet in de maag maar in de dunne darm. Probiotica zijn dan mogelijk een goede aanvulling bij de maagzuurremmers die veel mensen slikken.
Pijn in de bovenbuik of een zwaar gevoel na de maaltijd, vaak samen met het vroegtijdig stokken van de eetlust na amper een paar happen. Voor sommige zijn deze maagklachten zo ernstig dat ze tot minder levenskwaliteit en frequente doktersbezoeken leiden. Zelfs met een kijkonderzoek van de maag en dunne darm (endoscopie) vinden we bijna nooit afwijkingen. Onverklaarde maagklachten dus, of 'functionele dyspepsie'.
De oorzaak van de klachten is onbekend, want er is geen goed verband met de werking van de maag. Deze wordt bepaald vanuit de dunne darm, het belangrijkste kruispunt van de vertering. Daarom hebben verschillende onderzoeksgroepen hun aandacht gericht op het eerste gedeelte van de dunne darm (de twaalfvingerige darm), net voorbij de maag. Zo onderzocht ik of de aanwezigheid van ontstekingscellen in de darmwand een rol speelt. En wat bleek, de ontsteking in de dunne darm hing samen met de maagklachten. Hoe meer ontsteking, hoe ernstiger de klachten.
“Dokter, wat kan ik hieraan doen?”
De huidige eerstelijnsbehandeling van dyspepsie bestaat uit maagzuur-remmers. Deze lijken te werken bij de meeste patiënten, maar de manier waarop was tot voor kort onbekend. Om het mechanisme te onderzoeken, volgde ik 28 patiënten met functionele dyspepsie terwijl ze dagelijks zuurremmers namen gedurende 4 weken. Ik onderzocht het aantal ontstekingscellen van de dunne darm in kleine stukjes slijmvlies, genomen tijdens een endoscopie.
Maagzuur-remmers verminderen maagklachten door minder ontsteking in de dunne darm.
Verrassend genoeg zorgde de behandeling met zuurremmers niet alleen voor minder maagklachten, maar temperde ook de ontsteking. De afname van het aantal ontstekingscellen in de darm was sterk geassocieerd met de vermindering van klachten. De mate van ontsteking in de dunne darm kan in de toekomst dus mogelijks helpen om de juiste diagnose te stellen.
Zuurremmers voor iedereen?
De huidige zuurremmers bieden geen ideale oplossing, want ze werken niet voor iedereen en kunnen bij langdurig gebruik bijwerkingen hebben. Er bestaat namelijk enige bezorgdheid rond het effect van zuuremmers op de natuurlijke darmflora. In dezelfde studie stelden we inderdaad vast dat deze zuur-remmers leiden tot een verstoorde bacteriële samenstelling van de dunne darm. Dit in tegenstelling tot probiotica of gunstige bacteriën.
Zuurremmers helpen maar verstoren de natuurlijke darmflora, waardoor gunstige bacteriën of probiotica een alternatief zijn
Spore-vormende probiotica overleven de zure maaginhoud en ontkiemen na de overgang naar de dunne darm. Ik bestudeerde het effect van Bacillus coagulans MY01 en Bacillus subtilis MY02 bij 68 patiënten met functionele dyspepsie. De ene helft nam dagelijks het studieproduct in, terwijl de andere helft een placebo (nepmiddel) kreeg. Na acht weken behandeling trad een verbetering van de maagklachten op bij 48% van de patiënten in de groep met probiotica, vergeleken met 20% in de placebogroep. Dat betekende een duidelijk significant en klinisch belangrijk verschil.
Probiotica verminderen maagklachten door minder ontsteking en positieve effecten op de darmflora.
Na 16 weken behandeling met probiotica zag ik een daling van specifieke ontstekingscelllen en het interleukine-eiwit dat ze produceren in het bloed. Ik vond ook een stijging van gunstige bacteriën in de darmflora. Bovendien zorgde een afname van de ontsteking en toename van gunstige bacteriën voor minder klachten, wat suggereert dat de effecten op het afweersysteem en de darmflora de klachten beïnvloeden.
Probiotica voor iedereen?
De spore-vormende probiotica waren veilig, maar hun effect en werking moeten bevestigd worden in een onafhankelijke en grotere groep patiënten. In de tussentijd blijven maagzuur-remmmers de eerste keuze en zijn probiotica een goede aanvulling op lange termijn. Met de nieuwe inzichten van mijn onderzoek gaan we alvast op zoek naar nieuwe middelen om de ontsteking in de dunne darm meer gericht te onderdrukken in de toekomst.
Lucas Wauters dingt mee naar de Vlaamse PhD Cup 2022. Ontdek meer over dit onderzoek op www.phdcup.be.
