Het is uitkijken naar een coronavaccin om het virus onder controle te krijgen. De ontwikkeling van een werkzaam en veilig vaccin is op zich echter onvoldoende. Er moeten ook genoeg mensen ingeënt worden. Hoeveel mensen, hangt af van de doeltreffendheid van het vaccin, zeggen experts. Hoe meer doeltreffend zo’n vaccin, hoe sneller we groepsimmuniteit kunnen bekomen.

Volgens nieuw Amerikaans onderzoek moet het coronavaccin minstens 70% doeltreffend zijn en moet vervolgens 80% van de bevolking ermee worden ingeënt om de coronacrisis te stoppen, althans zonder rekening te houden met andere controlemaatregelen. Die omvatten de afstandsregel, mondmaskers en (mogelijk) besmette personen in quarantaine plaatsen.

Een vaccin krijg je in de eerste plaats om jezelf te beschermen. Hoe werkzamer het vaccin, hoe minder gevaccineerde mensen nog ziek worden nadat ze besmet worden. Het mazelenvaccin bijvoorbeeld is een zeer doeltreffend vaccin (tussen 95 en 100%): van de 100 mensen die gevaccineerd zijn en in contact komen met het mazelenvirus, krijgen er nog minder dan 5 mazelen.

Groepsimmuniteit

Wanneer voldoende mensen zich laten vaccineren, treedt ook het effect van groepsimmuniteit op: het virus kan zich niet verspreiden onder de gevaccineerde bevolking. Als die groep bovendien groot genoeg is, dan beschermen de gevaccineerde personen indirect ook de niet-gevaccineerde bevolking. Om te overleven heeft zo’n virus immers vatbare mensen nodig. Die zijn onder een goed gevaccineerde bevolking steeds moeilijker te vinden. Niet-gevaccineerde personen worden beschermd dankzij de mensen om zich heen die zich wel hebben laten inenten, of die de ziekte op een natuurlijke manier hebben doorgemaakt.

Is een vaccin minder doeltreffend, dan blijft een groter aantal gevaccineerde personen nog vatbaar, en dragen die mensen niet bij tot de groepsimmuniteit. Ze kunnen toch nog ziek worden, en het virus kan dan overleven en zich verder verspreiden. Er moeten dan ook meer mensen gevaccineerd worden om groepsimmuniteit te bereiken.

Doeltreffend vaccin

Om de coronacrisis af te remmen met een vaccin, en groepsimmuniteit van 60-70% op te bouwen, hebben we dus een zo doeltreffend mogelijk vaccin nodig en voldoende mensen die zich laten inenten. Hoe meer doeltreffend zo’n vaccin, hoe sneller de kritische drempel bereikt wordt om groepsimmuniteit te bekomen. Dat heeft belangrijke voordelen:

• We komen sneller toe met het aantal vaccins.
• We kunnen beter prioriteiten stellen.
• Het aantal vaccinweigeraars kan de groepsimmuniteit minder snel hypothekeren. 

Via simulatiemodellen hebben de Amerikaanse onderzoekers berekend hoeveel mensen in theorie gevaccineerd moeten worden in functie van de doeltreffendheid van een coronavaccin:

• Stel dat de volledige bevolking ingeënt zou kunnen worden, dan moet het coronavaccin een doeltreffendheid hebben van minstens 60% om de epidemie te stoppen.
• Laat 75% van de bevolking zich vaccineren, dan moet het vaccin minstens 80% doeltreffend zijn. Bovendien moet die 75% dan goed verdeeld zijn over de hele bevolking.

Deze berekeningen houden geen rekening met andere coronamaatregelen, die uiteraard ook hun effect hebben. Naar schatting hebben ook 10 tot 15% van de mensen in Europa een natuurlijke achtergrondimmuniteit, omdat ze de infectie hebben doorgemaakt. Ook die cijfers brachten de onderzoekers niet in rekening.

Of een coronavaccin de epidemie kan stoppen, hangt niet alleen af van de doeltreffendheid van zo’n vaccin, maar ook van het aantal mensen dat zich laat inenten. Amerikaanse onderzoekers berekenden dat, met een coronavaccin dat 70% doeltreffend is (beter dan het griepvaccin), waarschijnlijk 80% van de bevolking gevaccineerd moet worden om het virus te stoppen. Daarbij hielden ze geen rekening met andere preventieve maatregelen.