Een internationale onderzoeksgroep ging na of bepaalde bacteriën die als probiotica verkocht worden, een rol kunnen spelen in het ontstaan van darmkanker. Een probioticum is een voedingsmiddel of -supplement met levende bacteriën dat de gezondheid van de gastheer eventueel bevordert. Het zou dit doen door het evenwicht aan darmbacteriën te verbeteren. 

Dat bepaalde bacteriële stammen een rol kunnen spelen in het ontstaan van kanker is al lang bekend. Zo weten we dat de salmonellabacterie een rol kan spelen in het ontwikkelen van blaaskanker en dat een maagzweerbacterie betrokken is bij maagkanker. Zouden toegevoegde zogenaamd ‘goede bacteriën’ (probiotica) ook darmkanker kunnen bevorderen? 

Om een antwoord te vinden op de onderzoeksvraag brachten de onderzoekers gekweekte menselijke mini-ingewanden in contact met een bepaalde stam van de Escherichia coli (E. coli) bacterie. Deze is één van de meest voorkomende bacteriën in de dikke darm van zoogdieren, ook van de mens, en speelt een rol bij de vertering. 

De onderzoekers ontdekten dat een specifieke stam, de E. coli Nissle 1917, een kankerverwekkende stof aanmaakt, colibactine. Hierdoor ontstaan wijzigingen in het erfelijk materiaal van de darmcellen. Die zijn vergelijkbaar met de wijzigingen die aanwezig zijn bij zes tot vijftien procent van de mensen met darmkanker. 

Het is de eerste maal dat ze zo’n verband tussen deze bacterie en darmkanker aantonen. Blijkbaar wordt deze stam van E. coli, de ‘Nissle 1917’, op het internet verkocht als probioticum om diarree te verminderen bij kinderen. 

De onderzoekers besluiten dat het uitroeien van deze stam in de toekomst mogelijk het risico op darmkanker kan verminderen. Tegelijkertijd waarschuwen ze dat bestaande probiotica kritisch onderzocht moeten worden op langetermijneffecten alvorens ze op de markt te brengen. Dit gebeurt nu niet.

De onderzoekers voerden deze studie uit in een laboratorium op menselijk cellen. Het toont dus niet rechtstreeks aan dat bepaalde bacteriën een rol spelen in het ontstaan van darmkanker. Deze studie toont evenmin aan dat bepaalde darmbacteriën tien procent van alle darmkankers veroorzaken. 

Ondanks deze beperkingen ondertekenden meer dan 50 internationale vakspecialisten deze studie en verschenen de resultaten in één van de meest befaamde wetenschappelijke tijdschriften, Nature. Er zijn zeer strenge eisen om in dat tijdschrift te mogen publiceren.

Deze studie laat niet toe te stellen dat bepaalde probiotica kankerverwekkend zijn, maar wel dat er meer onderzoek moet komen naar de langetermijneffecten op de gezondheid van dergelijke voedingssupplementen. De meeste studies met probiotica zijn kortlopend en proberen positieve effecten op kort termijn aan te tonen, zoals het herstellen van diarree of het verminderen van darmklachten. 

In het verleden kon onderzoek geen effecten van probiotica op de darmflora van gezonde volwassenen aantonen. Ze plaatsten ook vraagtekens bij de veiligheid van probiotica bij bepaalde groepen mensen. 

Het wetenschappelijk onderzoek naar voor- en nadelen van probiotica heeft nog een lange weg te gaan, dit staat in contrast met de commercialisatie die al op volle toeren draait.

Een nieuwe laboratoriumstudie toont aan dat een bepaalde bacterie die ook in de darm voorkomt (E. coli Nissle 1917) een kankerverwekkende stof produceert, die misschien darmkanker kan veroorzaken. Dit is nog niet zeker, maar diezelfde bacterie wordt wel als probioticum verkocht om de darm gezond te houden. Er is op zijn minst meer onderzoek nodig over de langetermijneffecten van probiotica op de gezondheid. Dat gebeurt nu niet.