Mazelen is terug en veroorzaakt in één op de vier gemelde gevallen complicaties

Beeld: Kinderen worden gevaccineerd tegen difterie, tetanus, polio (DTP), bof, mazelen en rodehond (BMR) tijdens een vaccinatiedag.

Waar komt dit nieuws vandaan?

Niet alleen in Limburg, maar ook elders in het land en in heel Europa zijn mazelen aan een opmars bezig. Cijfers van de Limburgse Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB’s) haalden deze week de media met alarmerende berichten over tanende mazelenvaccinaties in de Limburgse scholen die tot uitbraken kunnen leiden.

De krant De Morgen liet onderzoekster Elke Wollants (KU Leuven) aan het woord (1): ‘Vorig jaar waren er zo’n 30.000 gevallen van mazelen in Europa. En er waren 67 gevallen in ons land. Dat is erg veel als je weet dat we er maximaal maar 11 zouden mogen tellen als we mazelen willen uitroeien’. De opgang van mazelen wijt ze aan een aantal factoren:

• de verplichte coronavaccinatie deed mensen meer nadenken over vaccinatie;
• anti-vaxxers wakkerden twijfel aan;
• vluchtelingen en asielzoekers hebben niet altijd de nodige vaccinaties gekregen.

Verder stelt Wollants dat: ‘In 1 op de 4 gevallen ernstige complicaties optreden, zoals een oorontsteking, longontsteking of oogontsteking, die kunnen leiden tot blindheid.’ Dat erg hoge cijfer hebben we gecheckt.

Cijfers over complicaties bij mazelen

Volgens de website Laatjevaccineren.be treden in 10 tot 20% van de gevallen complicaties op bij mazelen (2). De Nederlandse richtlijn mazelen geeft de volgende cijfers voor de meest voorkomende complicaties (3):

• Oorontsteking: bij 5 tot 10%
• Keel- en luchtwegontsteking: 5 tot 10%
• Ontsteking van de kleine luchtwegen (bronchiolitis): 5 tot 10%
• Longontsteking: 1 tot 5%

Sciensano stelt ook dat mazelen een ernstige infectie is die in 10 tot 20% van de gevallen complicaties veroorzaakt (4). De Amerikaanse overheid (Centers for Disease Control and Prevention) houdt de evolutie en cijfers van mazelen eveneens nauwgezet bij en stelt dat 30% af te rekenen krijgt met complicaties. Dat zijn vooral:

• kindjes jonger dan 5 jaar;
• volwassenen ouder dan 20 jaar (5).

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Voor mazelen geldt een meldingsplicht. Dat betekent dat artsen en laboratoria die mazelen vaststellen, dit moeten melden. Echter, niet alle kinderen met mazelen komen bij een arts terecht. Er is dus sprake van onderrapportering. 

De cijfers over het aantal complicaties hebben enkel betrekking op het aantal gemelde gevallen van mazelen.

Deze cijfers schommelen naargelang de bron, maar zijn in alle gevallen hoog, maar steeds gebaseerd op het aantal gemelde gevallen. Mazelen is een gevaarlijke infectieziekte. Het is ook zeer besmettelijk en er bestaat geen behandeling.

• Naast het toch wel aanzienlijke risico op complicaties, overlijdt 1 tot 3 per 1.000 personen die mazelen doormaken.
• De slachtoffers zijn vooral kinderen jonger dan 5 jaar.
• Dat leed kan voorkomen worden met vaccinatie.
  • Het mazelenvaccin zit in een combinatievaccin dat ook beschermt tegen bof en rodehond (rubella).
  • Het wordt toegediend met 2 spuitjes: op 1 jaar en tussen 10 en 13 jaar.

Conclusie

Mazelen is sinds de coronapandemie aan een opmars bezig in Europa. Ook bij ons is de toestand alarmerend, zo tonen recente cijfers van de Limburgse scholen. Mazelen zijn zeer besmettelijk. Het risico op complicaties is groot. Cijfers over het voorkomen van complicaties schommelen tussen 5 en 30% van de gemelde gevallen. Echter, niet alle gevallen worden gemeld.

(Update naar aanleiding van een reactie van Hetty Koppenaal, arts infectieziekten Nederland)

Referenties

• (1) Debusschere, B. 'Vergeet niet wat voor desastreuze gevolgen mazelen kunnen hebben’: mazelen-onderzoeker Elke Wollants waarschuwt voor de ziekte. De Morgen. 25 maart 2024.
• (2) https://www.laatjevaccineren.be/basisvaccinaties/ziektes/mazelen
• (3) https://lci.rivm.nl/richtlijnen/mazelen
• (4) https://www.sciensano.be/nl/gezondheidsonderwerpen/mazelen#complicaties
• (5) https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/meas.html#clinical