Noise cancelling hoofdtelefoons kunnen bij overmatig gebruik overgevoeligheid voor geluid veroorzaken. Hoe zit het bij mensen die al overgevoelig waren, en bijvoorbeeld lijden aan misofonie of hyperacusis? Kunnen zulke hoofdtelefoons hen niet juist soelaas bieden? ‘Noise cancelling creëert voor onze hersenen een onnatuurlijke situatie.’
De laatste jaren, mede door de coronacrisis, zijn noise cancelling hoofdtelefoons in opmars gekomen. Mensen raakten eraan gewend om in alle stilte thuis te werken en dus was ruisonderdrukking welgekomen toen ze terug naar het drukke kantoor moesten verhuizen. Noice cancelling hoofdtelefoons worden de laatste tijd zelfs ingezet op scholen, vertelt Laure Jacquemin. Ze is klinisch audioloog en onderzoeker bij de Universiteit Antwerpen en het Tinnitus Treatment and Research Center van het UZ Antwerpen.
‘Het is geen probleem om kortstondig een noise cancelling hoofdtelefoon te dragen, maar we zien dat meer en meer mensen het gebruiken om zich constant voor alles en iedereen af te sluiten. Op die manier krijgen ze als het ware controle over hun eigen wereld. Wanneer ze in een situatie belanden waarin ze geen hoofdtelefoon kunnen dragen, kan het problematisch worden. De vraag is of ze nog wel zonder kunnen en niet afhankelijk zijn geworden van noise cancelling’, aldus de audioloog.
Beschermingsmechanismen
‘Noise cancelling creëert voor onze hersenen een onnatuurlijke situatie. Het zal je gehoor niet beschadigen, maar ook niet beschermen. Oordoppen zijn natuurlijk wel geschikt op luide plaatsen waar je langdurig wordt blootgesteld aan lawaai of luide muziek, bijvoorbeeld. Maar veel mensen zijn dagelijks noice cancelling of oordoppen beginnen gebruiken op plaatsen waar het eigenlijk niet eens zo luid is. Eigenlijk zijn we noise cancelling gaan overgebruiken, waardoor we juist gevoeliger worden voor geluid’, verklaart Jacquemin.
En wat nu als je ondertussen naar muziek luistert, of naar white noise of natuurgeluiden? Is dat niet beter dan die onnatuurlijke stilte? ‘Dat geeft je hersenen inderdaad auditieve input, maar als je ernaar luistert om bepaalde situaties of geluiden te vermijden, werk je je overgevoeligheid ook weer in de hand.’
Maar hoe zit het nu met mensen die al overgevoelig waren voor geluid? Kan noise cancelling of naar muziek luisteren voor hen niet juist een hulpmiddel zijn? ‘Je hebt enerzijds hyperacusis-patiënten die in het algemeen overgevoelig zijn voor alledaagse geluiden. Anderzijds heb je misofonie-patiënten en zij zijn juist overgevoelig voor bepaalde geluiden als eet- en ademgeluiden die door mensen geproduceerd worden. Ik onderzoek beide patiëntengroepen en het komt heel vaak voor dat zij beschermingsmechanismen als een noise cancelling hoofdtelefoon of oordoppen gebruiken om met hun overgevoeligheid om te gaan. Dat klinkt logisch, maar het houdt die overgevoeligheid juist in stand én verergert het. Bovenop hun oorspronkelijke triggers komen er door noise cancelling triggers bij.'
Positieve associaties
Noise cancelling is dus niet de oplossing voor geluidsovergevoeligheid. Maar wat kan dan wel helpen? ‘Mensen die nog niet overgevoelig waren voor geluid en dat zijn geworden door het overmatig gebruik van noise cancelling kunnen die overgevoeligheid terugdraaien. Dat kan door het gebruik af te bouwen en tegelijkertijd na te denken over waarom en in welke situaties ze het nodig hebben. Gaandeweg komen ze dan weer meer en meer in contact met geluiden en bouwen ze weer tolerantie op.
‘Voor mensen met hyperacusis en misofonie is dat natuurlijk niet zo simpel’, gaat Jacquemin verder. ‘Mensen met misofonie voelen bijvoorbeeld kwaadheid en frustratie na het horen van geluiden die hen triggeren, mensen met hyperacusis angst. Het is heel moeilijk om dan niet meteen weer naar die noise cancelling te grijpen. Beide hebben vaak negatieve associaties met de geluiden die hen triggeren en als ze van de ene dag op de andere stoppen met noise cancelling worden die alleen maar negatiever. Door onder begeleiding nieuwe, positieve associaties te creëren in de hersenen en hen opnieuw bloot te stellen aan geluid kan je gaandeweg de overgevoeligheid verminderen. Begrip creëren bij henzelf en hun omgeving is dan ook belangrijk. Alvorens meteen te stoppen met noise cancelling, leren we hen ook omgaan met hun emoties, bijvoorbeeld door ademhalingstechnieken. Op die manier kunnen we het voor hen toch een beetje draaglijker maken. Al blijft het ene brein gevoeliger dan het andere.’
