Onze darmbacteriën zijn ouder dan wijzelf

Wetenschappers komen steeds meer te weten over het belang van onze darmflora, en konden onder meer een verband aantonen tussen de werking van ons immuunsysteem en gewicht. Een internationaal team onderzoekers meldt nu in Science dat sommige van die darmbacteriën met ons mee zijn geëvolueerd, en al miljoenen jaren in de darmen van onze voorouders leven.

De wetenschappers analyseerden de bacteriën in poepstalen van proefpersonen, chimpansees, bonobo’s en gorilla’s. Daarbij keken ze naar de mutaties in één specifiek bacterie-gen dat in alle stalen voorkomt. Aangezien die mutaties zich met een zekere regelmaat voordoen, zijn ze een maat voor verwantschap: weinig verschillen wijzen erop dat organismen pas vrij recent hun eigen evolutionaire weg zijn gegaan, veel verschillen impliceren dat hun laatste gemeenschappelijke voorouder lang geleden leefde.

De onderzoekers konden zo aantonen dat terwijl bonobo’s, chimpansees, gorilla’s en de mens zich tot nieuwe soorten ontwikkelden, de bacteriën in hun darmen mee-evolueerden tot nieuwe stammen. Ze vonden onder meer een vertakking in de bacteriële stamboom zo’n 15.6 miljoen jaar geleden, toen de gorilla’s hun laatste gemeenschappelijke voorouder deelden met de andere mensachtigen. Hetzelfde fenomeen deed zich 5.3 miljoen jaar geleden voor, toen onze voorouders zich afsplitsten van de tak die later tot de chimpansees en bonobo’s zou leiden.

De evolutionaire stamboom van onze darmflora, vertoont dus sterke gelijkenissen met de stamboom van de mensachtigen. Dat bleek vooral het geval voor de groepen Bacteriodaceae en Bifidobacteriaceae. Een derde groep, de Lachnospiraceae, bleek daarentegen minstens vier keer van gastheer te zijn veranderd. De onderzoekers vermoeden dat dat komt doordat de bacteriën sporen vormen die lange tijd kunnen overleven buiten de gastheer, en zo makkelijk kunnen worden doorgegeven.

Volgens de onderzoekers was tot dusver niet duidelijk of we onze darmflora ergens onderweg uit onze omgeving hebben opgepikt of er miljoenen jaren samen mee zijn geëvolueerd, zoals nu het geval blijkt. Veranderingen in levensstijl of voedingspatroon lijken bovendien geen ingrijpend effect te hebben gehad.

Onze eerste darmbacteriën ontvangen we bij de geboorte van onze moeder. Ook bij sociaal contact geven we bacteriën aan elkaar door. De wetenschappers vermoeden dat beide mechanismen hebben bijgedragen tot de co-evolutie van mens en bacterie.