Patiënten met de ziekte van Parkinson hebben vaak last van hinderlijke loopstoornissen. Sommigen schuifelen, anderen bevriezen zodra ze willen stappen. Compensatiestrategieën die daarbij kunnen helpen, zijn hen vaak onbekend.
Uit eerder onderzoek is gebleken dat sommige patiënten spontaan creatieve manieren verzinnen om hun loopproblemen te omzeilen en op die manier zo mobiel en onafhankelijk mogelijk te blijven. Mensen lopen bijvoorbeeld op een bepaald ritme, door het loopje van een ander na te bootsen, of door in hun hoofd te tellen.
In totaal bestaan er zeven compensatiestrategieën die parkinsonpatiënten met loopstoornissen kunnen gebruiken.
- Interne prikkels, zoals lopen op een tel in het hoofd
- Externe prikkels, zoals lopen op het ritme van een metronoom of het stappen over lijnen op de grond
- Veranderen van balans, zoals het maken van wijdere bochten
- Veranderen van de mentale toestand, zoals het wegnemen van stress
- Observeren van bewegingen, zoals het kijken naar een andere persoon die loopt en diens bewegingen nabootsen
- Aannemen van nieuwe looppatronen, zoals het hoog optrekken van de knieën of achteruitlopen
- Andere vormen van het gebruik van de benen, zoals fietsen of skateboarden.
In een nieuw onderzoek aan Radboudumc werden ruim 4.300 patiënten met de ziekte van Parkinson die last hadden van hinderlijke loopstoornissen ondervraagd. Uit de resultaten blijkt dat veel van hen nog nooit van deze strategieën hadden gehoord en ze ook nooit hadden uitgeprobeerd. Patiënten bleken gemiddeld op de hoogte van drie strategieën, waarbij het gebruik van externe prikkels het bekendste was. Ook interne prikkels, zoals tellen in het hoofd, was bekend bij een deel van de patiënten. De kennis van de overige loopstrategieën bleek beperkt. ‘Als ze er wel van op de hoogte waren, vonden ze vaak strategieën die beter werkten voor hen en voor hun specifieke omstandigheden’, vertelt onderzoekster Anouk Tosserams.
Andere situatie, andere strategie
De onderzoekers zochten ook een antwoord op de vraag waarom deze strategieën patiënten met parkinson helpen. ‘Voor de meeste mensen is lopen een automatische handeling’, vertelt onderzoeker Jorik Nonnekes. ‘Bij de ziekte van Parkinson lukt dit niet meer goed, omdat de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor het automatisch aansturen van het lopen zijn aangedaan. Maar de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor het doelgericht aansturen van het lopen doen het wel nog goed. Door de aandacht bewust te verleggen naar het lopen, gebruiken ze deze intacte hersengebieden en verbetert het lopen.’
De onderzoekers ontdekten ook dat strategieën verschillend werkten naargelang de context waarin de persoon ze gebruikte. Zo maakte het voor patiënten nogal uit welke tactiek ze gebruikten als ze binnen in huis waren, of wanneer ze buiten op straat liepen. ‘Onze resultaten laten zien dat een 'one-size-fits-all' aanpak niet werkt, omdat verschillende situaties vragen om verschillende strategieën, of omdat individuen gewoon beter reageren op de ene strategie dan op de andere,’ vertellen Tosserams en Nonnekes. ‘We moeten een stap verdergaan en mensen leren over alle beschikbare compensatiestrategieën, bijvoorbeeld via een speciaal online educatieplatform. Dit kan elke patiënt met parkinson helpen om de strategie te vinden die voor hem of haar het beste werkt. We zijn nu hard bezig met het ontwikkelen van deze website en verwachten deze nog in 2021 te lanceren.’
