Peter Piot ontdekte ebola in 1976

Nog tijdens zijn opleiding microbiologie aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde ontdekte Peter Piot samen met Guido van der Groen en Stefaan Pattyn het ebolavirus. Een korte reconstructie.

Op 29 september 1976 komt in het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen een thermosfles aan uit Kinshasa. In de fles zit gestold bloed van een Vlaamse non die getroffen is door een geheimzinnige epidemie die ter hoogte van de evenaar de kop lijkt op te steken. Wanneer uit de eerste tests blijkt dat het niet om gele koorts gaat, wat eerst wordt vermoed, blijkt het onbekende virus in Zaïre al honderden slachtoffers gemaakt te hebben die hevig zijn beginnen bloeden uit anus, neus en mond. Piot, die als kind al geïntrigeerd was door verre exotische avonturen, heeft het gevoel dat zijn jongensdroom om nieuwe dingen te ontdekken voor het grijpen ligt. Hij stelt voor om naar Zaïre te trekken en er de epidemie ter plaatse te bestuderen.

Peter Piot: 'Dat was niet ongevaarlijk, want we hadden geen flauw benul hoe het virus werd overgedragen. Maar ik was veel te opgewonden om zo’n kans te laten liggen.’

U komt in Yambuku terecht, een dorpje in Midden-Afrika waar het bloedmonster vandaan kwam. Omdat dan nog onduidelijk is hoe het virus wordt overgedragen, besluit u te overnachten op de ontsmette vloer van een meisjesschool. U kunt die eerste nacht niet slapen, omdat u voor het eerst echt voelt dat u leeft.

‘Ik had het gevoel dat ik op ontdekkingsreis was, niet alleen op zoek naar een nieuw virus maar ook naar mezelf. Ik ben opgevoed in de oude Vlaamse traditie waarbij me geleerd werd om braaf te zijn, hard te werken en vooral niet op te vallen. En nu kreeg ik de kans om het water in te duiken en te zwemmen of te verdrinken. Ik heb natuurlijk enorm veel geluk gehad dat ik zoiets heb mogen meemaken, want het komt niet veel voor dat je als jonge arts de kans krijgt om een totaal onbekend virus te bestuderen. Maar je moet zo’n kansen wel durven pakken.’

Wanneer u klachten krijgt waarvan u weet dat ze op de eerste symptomen van ebola lijken, besluit u dat aan niemand te vertellen. Besefte u toen te weinig welke risico’s u nam voor uzelf en voor uw collega’s?

‘Waarschijnlijk wel, maar ik wou vooral de actie niet missen. Had ik de instructies gevolgd dat we elke vorm van een beginnende infectie moesten melden, dan werd ik zeker in een isolatiebed gestopt en wekenlang in quarantaine gehouden. En dat wilde ik absoluut vermijden, want de nakende ontdekking van de transmissie van het virus was echt alles aan het overheersen. Op zo’n moment zit je in een roes waardoor je fouten gaat maken.’

Peter Piot (° 1949) is een wereldautoriteit op het vlak van aidsresearch, aidsbestrijding en gezondheid in ontwikkelingslanden. Tot 1992 was hij hoogleraar microbiologie aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen. Van 1991 tot 1994 was hij voorzitter van de International Aids Society. Van 1995 tot 2008 was hij directeur van UNAIDS en adjunct-secretaris-generaal van de VN. Momenteel is hij directeur van de prestigieuze London School of Hygiene and Tropical Medicine. Een uitgebreid relaas van zijn onderzoek naar ebola en aids, kunt u lezen in het boek "Van ebola tot aids: een leven lang strijd tegen infectiezieken", geschreven door Peter Piot, en uitgegeven bij Lannoo.