Resistentie tegen de ene therapie kan de werkzaamheid van een andere verhogen. Dat mechanisme, ontdekt door Leuvense onderzoekers, kan artsen helpen om slimme behandelingen op te zetten.
Infecties met de schimmel Candida auris resulteren in dertig tot zeventig procent van de gevallen tot de dood. Ze kunnen vooral voor personen met een verzwakt immuunsysteem erg gevaarlijk zijn. Het grootste probleem daarbij is dat de schimmel erg snel resistent wordt voor het kleine gamma aan geneesmiddelen die ertegen kunnen worden ingezet.
Biologen van KU Leuven bestudeerden de manier waarop C. auris resistentie ontwikkelt tegen geneesmiddelen om zo inzicht te verwerven in hoe ze die resistentie kunnen voorkomen en omzeilen. Ze behandelden de schimmel in hun lab met verschillende antischimmelgeneesmiddelen en gingen met DNA-analyse na welke genetische aanpassingen hij gebruikte om resistentie te verkrijgen.
Tot hun verbazing ontdekten ze dat mutaties die resistentie veroorzaken tegen het ene geneesmiddel de gevoeligheid voor een ander kunnen verhogen. Deze ‘collaterale gevoeligheid’ was al bekend bij antibioticaresistentie en bij de behandeling van tumoren, maar nog niet bij schimmels.
Voorkomen en genezen
De ontdekking betekent dat het heel belangrijk is om patiënten die een infectie met C. auris hebben opgelopen op een slimme manier te behandelen. Door het kleine arsenaal aan antischimmelgeneesmiddelen op een juiste manier af te wisselen tijdens de behandeling, kunnen artsen resistentie tegen de middelen zowel voorkomen als genezen.
Belangrijk is nog dat de onderzoekers alleen werkten met bestaande antischimmelmedicijnen. ‘We hebben geen nieuwe producten ontwikkeld omdat dat een enorm traag en duur proces is’, vertelt postdoctoraal onderzoeker Hans Carolus. ‘We hebben alleen onderzocht hoe we het schema van toediening kunnen optimaliseren om resistentie zoveel mogelijk te voorkomen. Het voordeel daarvan is dat artsen meteen aan de slag kunnen met onze bevindingen.’
De ontdekking is belangrijk, maar betekent volgens de onderzoekers niet dat er nu een one-size-fits-all-behandeling bestaat. C. auris kan immers op verschillende manieren resistentie verwerven en afhankelijk van de mutatie zal het ene middel betere resultaten geven dan het andere. ‘Artsen behandelen op dit moment vaak blind omdat resultaten van gevoeligheidstesten enkele dagen op zich kunnen laten wachten’, stelt Carolus. ‘Snelle gevoeligheidstesten op basis van mutaties zijn daarom een interessante piste voor de toekomst, zodat artsen kort op de bal kunnen spelen en net dat antischimmelmedicijn kunnen toedienen dat de resistentie het best tegen gaat.’
