Kniespecialist Johan Bellemans ontvangt naar jaarlijkse gewoonte heel wat onfortuinlijke skiërs op zijn kabinet. Het bezorgt hem gemengde gevoelens. 'Ik vind het kras dat mensen dat gevaar blijven opzoeken’, aldus Bellemans in Knack. Hoe risicovol is die sport?
Waar komt dit nieuws vandaan?
Het is niet de eerste keer dat de bekende orthopedist Johan Bellemans waarschuwt voor de gevaren van skiën, vooral voor het risico op knieletsels, een van zijn specialiteiten. Alpine-skiën, een populaire sport in de winter, wordt ook beschouwd als een hoogrisicosport, wegens het hoge aantal sportletsels.
Wat zegt de wetenschappelijke literatuur over skiën en knieletsels?
In een recent vakboek wijdt een groep kniechirurgen een hoofdstuk aan skiletsels aan de knieën. Ze baseerden zich daarvoor op een literatuuronderzoek. Tussen 1995 en 2018 werden 285 studies over skiën en knieletsels gepubliceerd, waarvan de auteurs er na selectie op basis van kwaliteitscriteria 21 weerhielden.
Enkele vaststellingen uit hun analyse:
- Van alle ski-ongevallen heeft 34,4% betrekking op de knieën.
- Bij 81% van alle knieletsels door het skiën zijn de ligamenten betrokken. De helft daarvan zijn voorste-kruisbandletsels:
- Voorste-kruisbandletsels komen even vaak voor bij mannen als bij vrouwen, en zowel bij professionele als recreatieve skiërs.
- De gemiddelde hersteltijd van een voorste-kruisbandletsel bedraagt 175 dagen.
- Er is geen verband tussen voorste-kruisbandletsels enerzijds en fitheid en gewicht anderzijds.
- Bij de helft gaat het om matige tot ernstige letsels.
De kniechirurgen concluderen in hun boek dat een voorste-kruisbandletsel in de knie een van de meest voorkomende skiletsels is, zowel bij professionele als bij amateurskiërs. Ze verwijzen naar diverse chirurgische technieken om de scheuren te herstellen.
Hoe ontstaat een voorste-kruisbandletsel?
De kans dat je voorste kruisband scheurt, is het grootst tijdens het slalommen, zowel traag als snel.
- Een scheur is meestal een gevolg van:
- een bruuske en heftige draaibeweging van je knie;
- een plotse ‘stop’, waarbij je bovenbeen doorschuift ten opzichte van je onderbeen.
- Dit komt vaak voor wanneer je neerkomt na een sprong.
- Onmiddellijk na het ongeval zwelt je knie bijna altijd sterk op, en kan je je knie duidelijk minder goed bewegen.
- De pijnplaats is meestal onduidelijk en de pijn vaag.
- Soms voel je pijn aan de buitenkant van je knie.
- Vaak voelt je knie instabiel aan.
- Dat wordt omschreven als ‘door je knie zakken’, wanneer je loopt of van richting verandert.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Knieletsels blijven vaak voorkomen in de skisport
- Andere ernstige skiletsels, zoals enkelblessures en hoofdblessures, komen veel minder voor.
- Dat komt doordat skiërs beter skimateriaal gebruiken en een helm dragen.
- Knieletsels komen echter even vaak voor:
- Bij meer dan de helft van de voorste-kruisbandletsels zijn nog andere structuren in dezelfde knie aangetast.
- Hoe ouder je bent en hoe slechter de weersomstandigheden (vooral erg lage temperaturen), hoe groter je risico op een ernstiger letsel.
- Vaak is een ziekenhuisopname nodig.
Hoe wordt zo’n knieletsel behandeld?
De auteurs van het boek (kniechirurgen) stellen voor om de kruisbanden operatief te herstellen, maar volgens onze patiëntenrichtlijn over knieblessures zijn in eerste instantie oefeningen aangewezen om de beweeglijkheid zo goed mogelijk te herstellen. Pas na 4 tot 8 maanden kan je opnieuw sporten.
Onafhankelijke onderzoekers van Cochrane vergeleken twee behandelingen bij voorste-kruisbandletsels bij jonge, actieve volwassenen: oefeningen enerzijds en chirurgie anderzijds:
- De wetenschappers stelden na 2 en na 5 jaar geen verschil in beweeglijkheid van de knie vast tussen beide behandelingen.
- Ongeveer de helft van de 59 deelnemers die enkel oefentherapie hadden gehad, koos later toch nog voor een operatie.
- De aanleiding daarvoor waren aanhoudende klachten over instabiliteit (doorzakken) van de knie.
Conclusie
Orthopedist Bellemans heeft een punt. Eén derde van alle skiblessures zijn knieletsels, en daarvan is ruim 8 op de 10 een voorste-kruisbandscheur. Ze komen zowel bij amateurs als professionele skiërs vaak voor. Techniek, snelheid en fitheid hebben weinig invloed op het risico. Een voorste-kruisbandscheur kan zowel met oefeningen als met chirurgie behandeld worden.
