In De Standaard vertelden jonge vrouwen onlangs over de pijn die ze ervaarden toen ze een spiraaltje lieten plaatsen. In dat artikel zegt gynaecoloog Gilbert Donders (UAntwerpen): ‘dat het spiraaltje er beter in zou gaan tijdens de maandstonden, is achterhaald.’ Het zou niet minder pijnlijk zijn. Hoe zit dat?
Waar komt dit nieuws vandaan?
Het artikel “Echt middeleeuws en “traumatische ervaring”: waarom moet een spiraaltje laten zetten zoveel pijn doen? in De Standaard van 9 november brengt een reeks getuigenissen van jonge vrouwen zonder kinderen die een spiraaltje lieten plaatsen en dat als traumatisch ervaarden (1). Daarnaast komen er gynaecologen aan het woord, onder wie Gilbert Donders van de Universiteit Antwerpen. Hij doet deze uitspraak: ‘Dat het spiraaltje er beter in zou gaan tijdens de maandstonden, is achterhaald. Op dat moment heeft de patiënt al krampen in de buik, het is niet de bedoeling dat we het nog pijnlijker maken.’
Toch is het nog vaak de regel om een spiraaltje tijdens de menstruatie te plaatsen, omdat de baarmoederhals dan een beetje zou openstaan (het bloed moet eruit kunnen), wat het inbrengen minder pijnlijk zou maken. Is dat echt achterhaald?
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Een spiraaltje heeft de vorm van een klein ankertje dat via de baarmoederhals in de baarmoeder geplaatst wordt. Eens ter plaatse werkt het zeer goed om zwangerschappen te voorkomen. Spiraaltjes zijn een prima voorbehoedsmiddel voor jong en oud.
Vroeger werd een spiraaltje vooral geplaatst bij vrouwen die al kinderen hebben gebaard, omdat de baarmoederhals dan soepeler is. Het spiraaltje kan dan vlotter en vrijwel pijnloos geplaatst worden.
Door de tanende populariteit van de anticonceptiepil kiezen ook steeds meer jonge vrouwen voor een spiraaltje (koperspiraaltje of hormoonspiraaltje). Bij vrouwen die nog nooit bevallen zijn, is het inbrengen echter een stuk pijnlijker, omdat de baarmoederhals stugger is. Veel vrouwen zien dan ook af van een spiraaltje omdat ze schrik hebben voor de pijn.
Wat zegt de wetenschap?
In een eerste studie gingen onderzoekers na wat het beste – minst pijnlijke – moment is in de menstruele cyclus om een spiraaltje te plaatsen (2):
- 192 vrouwen die een spiraaltje wilden, werden ingedeeld in drie groepen en kregen het spiraaltje geplaatst op drie momenten in de menstruele cyclus.
- Er was geen significant verschil in pijnperceptie tijdens of buiten de menstruatie.
- Deze vrouwen hadden allemaal kinderen gebaard.
Een tweede onderzoek bij meer dan 1.000 Afrikaanse vrouwen vond wel een verschil in pijnbeleving bij het plaatsen van een spiraaltje tijdens of buiten de maandstonden. Tijdens de maandstonden deed het plaatsen duidelijk minder pijn (3).
Een derde studie met 84 vrouwen zonder kinderen vond dan weer geen verschil in pijn tijdens of buiten de menstruatie (4).
De studies tonen dat het niet eenvoudig is om uit te zoeken wanneer het plaatsen van een spiraaltje het minst pijnlijk is.
Zwangerschap uitsluiten
Veel gynaecologen verkiezen het zekere boven het onzekere en plaatsen het spiraaltje tijdens de menstruatie. Een bijkomende reden om dat te doen: menstruatie sluit een eventuele nog onbekende zwangerschap uit.
Conclusie
Voor vrouwen die kinderen gebaard hebben, lijkt het geen verschil te maken of het spiraaltje tijdens of buiten de maandstonden wordt geplaatst. Studies met ook vrouwen zonder kinderen, hebben tegenstrijdige resultaten: minder pijn of evenveel pijn bij het plaatsen tijdens de menstruatie. De uitspraak van dokter Donders beschouwen we daarom als eerder waar. Veel gynaecologen blijven een spiraaltje tijdens de menstruatie plaatsen: dat is mogelijk minder pijnlijk en sluit ook zwangerschap uit.
Referenties
- (1) Mayda K. “Echt middeleeuws” en “traumatische ervaring”: waarom moet een spiraaltje laten zetten zoveel pijn doen? De Standaard. 9 november 2024.
- (2) Hocaoglu M, Gunay T, Demircivi Bor E et al. Comparison of Intrauterine Device Insertion-Related Pain and Ease of Procedure at Different Times During Menstruation. Medeni Med J. 2021;36(3):225-232.
- (3) Kokonya D, Sinei S, Sekadde-Kigondu C et al. Experience with IUCD insertion outside of menses in Kenya. East Afr Med J. 2000;77:369–373
- (4) Goldstuck N, Matthews M. A comparison of the actual and expected pain response following insertion of an intrauterine contraceptive device. Clin Reprod Fertil. 1985;3:65–71.
