Dinsdag is het aantal Belgen dat sinds begin maart is overleden aan covid-19 gestegen tot boven de tweeduizend. Voornamelijk ouderen en mensen die al een of andere aandoening onder de leden hadden. Toch werden en worden ook op het eerste gezicht gezonde, jonge mensen doodziek.
Vandaag staat de teller op 2.240 doden. Dat zijn er meer dan we er gemiddeld gezien aan het griepvirus verliezen in het hele griepseizoen (al schommelen de schattingen van het aantal griepdoden sterk: van gemiddeld 500 tot 2.000). En dat terwijl het hele land plat ligt.
Het doet me stilstaan bij de gevolgen van het griepvirus als daar geen vaccin voor zou bestaan. Hoeveel doden zouden we dan jaarlijks te betreuren hebben? Zouden we die zomaar ‘laten gaan’ en elk seizoen weer rekenen op de groepsimmuniteit? Of zouden we dan in een griep-lockdown moeten?
Stel je voor dat er ook geen vaccins zouden bestaan tegen andere ziekten – mazelen, pokken of polio? Zouden we dan elke dag met angst in het hart onze baby’s en peuters naar het kinderdagverblijf brengen? Een op de duizend slachtoffers van de mazelen ontwikkelt een hersen- of hersenvliesontsteking met mogelijk blijvende schade. En een op 2.500 sterft aan de ziekte.
Zouden we het normaal vinden dat je als ouder een baby kunt kwijtraken aan een infectieziekte? En er dus maar beter eentje extra maken om de collateral damage op te vangen? Zouden we het normaal vinden dat er elke winter een hele generatie 70-plussers wordt uitgedund?
Deze crisis kruipt in de kleren. Zou ze ook genoeg in de hoofden kruipen? Zal ze de tegenstanders van vaccinaties overtuigen dat een wereld zonder vaccinaties echt geen goed idee is? Onderzoek uit 2019 wees uit dat maar liefst een op de vijf Belgen twijfelt aan de veiligheid van vaccins.
Zouden anti-vaxxers ook een toekomstig vaccin tegen covid-19 weigeren?
Vanwaar die achterdocht? Het wantrouwen tegenover ‘Big Pharma’ is groot (‘zij verdienen grof geld aan vaccins die ze ons willen aansmeren’). Anderen zweren bij een ‘natuurlijke levensstijl’, waarin vaccins niet passen. En er circuleren hardnekkige mythes over de zogenaamde gevaren van vaccinaties – dat vaccins autisme zouden veroorzaken is al honderden keren ontkracht, maar velen blijven erin geloven.
En ten slotte: vaccins zijn vooral het slachtoffer van hun eigen succes. Polio is in het Westen uitgeroeid, veel griepdoden hebben we niet meer en ook de mazelen maken in het Westen nog zo weinig slachtoffers dat we de voordelen van vaccineren niet meer zien.
Het nieuwe coronavirus opent onze ogen. Zo ziet de wereld eruit zonder vaccins of effectieve medicijnen. Zouden anti-vaxxers ook een toekomstig vaccin tegen covid-19 weigeren? En zouden ze het ook hun kwetsbare ouders of grootouders afraden?
Deze crisis drukt ons met onze neus op de feiten. Of liever: hij komt binnen in ons hart. Want feiten en cijfers volstaan niet om mensen van mening te doen veranderen. Dat leert ons psychologisch onderzoek naar de zogenoemde confirmation bias: we geloven en onthouden alleen wat in ons kraam past. De rest horen we zelfs niet, of vegen we al te makkelijk van tafel.
Behalve als een verhaal ons emotioneel raakt. En wie was er niet geraakt door de dood van het twaalfjarige meisje uit Gent, dat vorige week overleed aan covid-19? Ook de gevolgen van de lockdown drukken op ons gemoed: eenzaamheid, begrafenissen zonder afscheid, angst en smetvrees.
Die verhalen en emoties kunnen de geesten veranderen. We mogen onze handjes kussen dat de geneeskunde ons zoveel vaccins en medicijnen bracht en ons de afgelopen decennia in zorgeloosheid heeft laten leven. Laat dat coronavaccin maar komen.
