Ingevroren eierstokweefsel van vrouwen met kanker kan gezuiverd worden van mogelijke kankercellen zonder de eicellen te beschadigen.
Vrouwen die behandeld worden voor kanker kunnen daardoor onvruchtbaar worden. Soms is het mogelijk dat artsen nog voor de oncologische behandeling eierstokweefsel afnemen en invriezen om die dan na een succesvolle behandeling terug te plaatsen. Dat stelde wereldwijd al honderden vrouwen in staat om na hun herstel spontaan of via in-vitrofertilisatie kinderen te krijgen.
Helaas bestaat er altijd een klein maar reëel risico dat de stukjes eierstokweefsel die zijn ingevroren ook kankercellen bevatten van de tumor waarvoor de vrouw op het moment van afname nog niet werd behandeld. Wordt dat eierstokweefsel teruggeplaatst, dan kan ook de kanker terugkeren.
Lotte Eijkenboom van Radboudumc onderzocht hoe ze het eierstokweefsel buiten het lichaam van mogelijke kankercellen kon zuiveren, zonder schade toe te brengen aan de eicellen. Ze ontdekte dat net als bij chemotherapie het type kanker bepaalt welk medicijn je bij deze zuivering – in vakjargon purging genoemd – het best kunt gebruiken. En ze wist bij alle vormen van kanker die ze onderzocht – rhabdomyosarcoom, leukemie, ewingsarcoom en borstkanker – een middel te vinden dat de tumorcellen vernietigde én de eicellen intact liet.
Biochemische postcode
Vervolgens testte Eijkenboom een door de afdeling biochemie gemaakt middel, waarin ze specifieke eiwitten – zogenoemde DARPins – aan een exotoxine van een bacterie koppelden. Uit de proeven in het lab bleek dat deze combinatie voor het zuiveren van eierstokweefsel uitstekend werkt tegen kankercellen. Bovendien kon Eijkenboom er een specifiek stukje informatie van de tumor aan toevoegen, waardoor het middel een soort biochemische postcode meekreeg waardoor het alleen de kankercellen aanviel en de rest van de cellen ongemoeid liet.
Het medicijn is tegen vrijwel elke vorm van kanker in eierstokweefsel te gebruiken, maar kan helaas nog niet in de reguliere kankerbehandeling worden ingezet. De designer drug werkt prima in kleine stukjes weefsel in een kweekschaaltje buiten het lichaam. Maar in het lichaam lukt dat voorlopig niet, omdat het gepaard gaat met erg veel bijwerkingen.
Beeld: Shutterstock
