We hebben misschien meer tijd om te bewegen, maar we doen dat niet altijd. Uit de tweede covid-19-gezondheidsenquête van het Belgisch Gezondheidsinstituut Sciensano blijkt dat een kwart van de ruim 40.000 ondervraagden tijdens de quarantaine verdikt is. Klopt dit?
Het Gezondheidsinstituut Sciensano in Brussel ging de invloed na van de verplichte quarantaine op onze eet- en leefgewoonten. Om deze onderzoeksvraag te beantwoorden, verscheen half april een elektronische vragenlijst bestemd voor volwassen Belgen. Meer dan 40.000 personen namen deel aan de elektronische enquête: 51 procent uit Vlaanderen, 11 procent uit Brussel en 38 procent uit Wallonië. Bijna 67% van de deelnemers waren tussen 35 en 64 jaar oud.
Bevindingen
Enkele resultaten van de studie waren de volgende:
- 60 procent van de deelnemers ervaarde geen inkomstenverlies, terwijl 3 procent een ernstig inkomstenverlies leed.
- Meer dan de helft van de deelnemers had zijn gewoonten om te bewegen veranderd: 23 procent ging meer bewegen en 30 procent juist minder.
- Het percentage dat meer dan 8 uur per dag bleef zitten, steeg van 23 procent voor de quarantaine naar 56 procent tijdens de quarantaine. Telewerkers bleken de grootste risicogroepen te zijn voor sedentair gedrag.
- De helft van de deelnemers gaf aan dat hun gewicht stabiel was gebleven. Iets meer dan 1 op 4 personen gaf aan te zijn aangekomen in gewicht.
- Bij de alcoholgebruikers gaf 23 procent aan minder te drinken, en 20 procent meer te drinken.
- Eén deelnemers op 5 rookte, en 37 procent van die rokers gaf aan meer te roken.
- Slachtoffers van huishoudelijk geweld stegen van minder dan 1 procent in normale omstandigheden naar 4 procent!
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Dwarsdoorsnede-onderzoek en zelfrapportering
Deze enquête is een dwarsdoorsnede-onderzoek, een type waarnemend onderzoek dat verbanden kan vaststellen, maar geen oorzaak-gevolgverband kan aantonen. Bovendien waren de resultaten van de enquête zelf gerapporteerd: het lichaamsgewicht werd bijvoorbeeld niet gemeten door een ervaren onderzoeker.
Geen representatieve deelnemersgroep
Het is een online enquête, waardoor personen die niet over een internetverbinding beschikten, werden uitgesloten van deelname. Dit vertaalt zich duidelijk in het opleidingsniveau: 23 procent van de Belgische bevolking genoot van een hogere opleiding, tegenover 72 procent in deze online enquête! De samenstelling van de deelnemers van de steekproef wijkt dus sterk af van de samenstelling van de algemene bevolking, en dit zowel in termen van geslacht, leeftijdsgroep als opleidingsniveau.
Stijging van obesitas
Sommige resultaten zijn trouwens eigenaardig: zo zou het percentage van mensen met obesitas 3 procent hoger liggen dan in normale situaties. De quarantaine startte half maart, en de enquête werd half april uitgevoerd: het lijkt weinig waarschijnlijk dat zovelen op een maand tijd obesitas ontwikkelden.
Meer en meer online bevragingen
De quarantaine heeft zeker een impact op onze eet- en leefgewoonten. Er verschijnen echter meer en meer online enquêtes om dit snel te registeren, maar deze bevragingen zijn dikwijls in hetzelfde bedje ziek:
- niet representatief voor de bevolking;
- geen gevalideerde vragenlijsten;
- geen kritische beoordeling door andere personen met dezelfde achtergrond (‘peer review’).
Conclusie
Een online enquête van het Gezondheidsinstituut Sciensano bij meer dan 40.000 personen wilde de invloed van de quarantaine op onze eet- en leefgewoonten nagaan. Iets meer dan 1 op 4 personen gaf aan te zijn aangekomen. We weten echter niet hoe representatief deze steekproef is voor de totale bevolking: de deelnemers waren hoger opgeleid en beschikten over een internetverbinding.
