Het antwoord is nee. De Pfizer/BioNTech- en Modernavaccins tegen het coronavirus, die gebaseerd zijn op RNA-technologie, kunnen ons DNA niet veranderen. Moleculair bioloog Hetty Helsmoortel legt uit waarom dat onmogelijk is.
De laatste weken word ik overstelpt met vragen. Het gerucht dat RNA-vaccins ons DNA zouden veranderen tiert welig op sociale media, en wordt onder bijzonder veel mensen bewust én onbewust verspreid. Groot was mijn verbazing toen ik zelfs mijn eigen column zag circuleren in antivaccinatiegroepen. De tekst werd gebruikt als vermeend bewijs dat de vaccins wel degelijk ingrijpen op ons DNA.
In die column schreef ik dat crispr, de revolutionaire technologie om snel, precies en goedkoop veranderingen aan te brengen in het DNA van om het even welk organisme, gebruikt wordt in de ratrace richting een vaccin. En dat klopt. Vaak komt érgens in het onderzoeksproces genetisch knip- en plakwerk te pas, en dat gebeurt steeds vaker met crispr.
Maar laat dit duidelijk zijn: het is niet omdat onderzoekers een technologie gebruiken om vaccins te maken dat die technologie ook ín de vaccins zit. Het is toch niet omdat ik kookpotten gebruik om te koken dat die potten ook in mijn eten zitten? De ironie wil trouwens dat crispr veeleer gebruikt wordt bij het ontwikkelen van ‘klassieke’ vaccins, terwijl de paniekzaaiers het net koppelen aan de nieuwere RNA-vaccins van Pfizer en Moderna.
Ik begrijp de onrust wel. DNA, RNA, crispr, knippen en plakken, veranderen … voor velen is het een pot nat. Gebrek aan kennis rond deze tak van de moleculaire biologie laat veel ruimte voor foutieve en soms gevaarlijke interpretaties. Daarom lijst ik hieronder vijf concrete redenen op waarom RNA-vaccins ons DNA niet veranderen:
-
RNA en DNA zijn niet hetzelfde. Ze kunnen niet zomaar met elkaar combineren en elkaar veranderen. DNA bestaat bijvoorbeeld uit twee strengen en de bouwstenen A, C, G en T. Dat verschilt met RNA, dat maar een enkele streng heeft die de letters A, C, G en U bevat. LEGO en DUPLO komen uit dezelfde fabriek, en toch kun je een LEGO-hoofdje ook niet zomaar op een DUPLO-figuurtje monteren.
- Het RNA uit de vaccins komt terecht in het cytoplasma van de cel, terwijl ons DNA in de celkern zit. Die twee zones zijn fysiek van elkaar gescheiden. Het RNA en DNA komen in deze sitatie nooit met elkaar in contact.
- Het RNA uit de vaccins dient als code om een eiwit aan te maken. Meer kan zo’n ding simpelweg niet. Welk eiwit maken onze cellen dan aan na vaccinatie? Het stekeleiwit van het coronavirus, dat vervolgens op het oppervlak van onze cellen gepresenteerd wordt. Van daaruit stimuleert het ons immuunsysteem om er antistoffen tegen aan te maken. Dan zijn we beschermd wanneer een écht coronavirus met die typische stekeleiwitten bij ons binnenkomt.
- Het RNA wordt na ongeveer 72 uur door onze cellen afgebroken, nadat het zijn werk heeft gedaan. Dat is ook de reden waarom de vaccins zo koud bewaard moeten worden, omdat het RNA erin erg fragiel is.
- Tenslotte: RNA wordt binnen de crispr-technologie wel degelijk gebruikt om wijzigingen in het DNA aan te brengen. Alleen zijn daarvoor veel meer componenten nodig dan alleen een stukje RNA. De voornaamste is het cas9-eiwit, dat DNA doormidden kan knippen. Maar cas9 is nergens in de vaccins te bespeuren, evenmin als de code ervoor. DNA knippen en wijzigen zonder schaar is een beetje moeilijk.
En voor alle zekerheid: ook de andere coronavaccins – die geen gebruik maken van RNA-technologie – veranderen ons DNA niet. Daarover lijken zelfs de antivaxers het eens. Dus nogmaals en driewerf: nee, nee en nog eens nee. RNA-vaccins zoals die van Pfizer en Moderna veranderen ons DNA niet. Laat ons deze prachtige spitstechnologie vooral met z’n allen omarmen om terug zicht te krijgen op een normaal leven.
In dit overzicht vatten we nog eens samen hoe een RNA-vaccin wél werkt:
