Een interessante bijdrage tot dit debat komt van de Harvard professor John Ioannidis en twee Romeinse collega's en verscheen in de New England Journal of Medicine van 7 april. Zij geven vijf redenen waarom de Italiaanse tol zo hoog is.

Italië heeft de oudste bevolking van Europa en de tweede oudste van de wereld, na Japan. In Italië is 23% van de bevolking ouder dan 65 jaar, bij ons 20% en in de VS 16%. De gemiddelde leeftijd van overlijden aan corona is 80 jaar, bijna alle slachtoffers hadden minstens 1 co-morbiditeit. Dat was niet zelden chronisch longlijden, een gevolg van de grote rooktraditie van de Italianen.

In de gemeente Vo (provincie Padua) werden op de dag dat het eerste officiële geval in Italië bekend werd (de derde week van februari), alle 3300 inwoners getest en 3% bleek toen al positief. De auteurs vermoeden dat het Lombardische gezondheidssysteem gekraakt is ten gevolge van de massale virale besmetting tijdens de Champions League wedstrijd Atalanta Bergamo tegen Valencia op 19 februari in San Siro in Milaan. Veertigduizend (1 op 3 inwoners van Bergamo) supporters woonden die wedstrijd bij en feestten nadien door tot in de vroege uren. Italianen zijn kwistig met omhelzingen en aanrakingen. Een groot aantal geïnfecteerde mensen (die dat zelf niet wisten) bood zich aan bij de gezondheidsdiensten en overbelastte het systeem.

Hoewel Noord-Italië qua gezondheidsinfrastructuur niet moet onderdoen voor de Belgische, zijn er relatief weinig IC-bedden (8,4/100.000 inwoners). België kon zich beter voorbereiden en beschikt over 20 bedden/100.000 inwoners. De coronaepidemie viel gedeeltelijk samen met de jaarlijkse griepepidemie en bijgevolg waren nog redelijk wat patiënten opgenomen met milde symptomen. Toen de zware coronazieken eraan kwamen, bleken de bed-reserves klein en de ziekenhuizen overbevolkt. Die chaotische toestand leidde tot een hoge besmettingsgraad (en een grote uitval) van het verzorgend personeel. Het is bekend dat een vroege infectie van het personeel leidt tot een grote verspreiding van de infectie naar de patiënten. In Lombardije maakte het verzorgend personeel 9% van het totale infectiepercentage uit, een gigantisch percentage.

Italië is een gedecentraliseerd land en snel inspelen op een pandemie kan gehinderd worden door onvoldoende samenwerking. Er lagen drie dagen tussen het eerste covid-19 geval en de maatregelen van de regering. De auteurs geven drie tips: vermijd om mensen met milde symptomen van (vermoedelijk) covid-19 naar het ziekenhuis te sturen, ze overbelasten de diensten. Mensen met ernstige symptomen horen wel in een ziekenhuis. Ziekenhuisbeleid moet ervoor zorgen dat het personeel zo weinig mogelijk besmet wordt en dat vereist goed beschermmateriaal.

Het is onbekend in welke mate de seizoensgebonden sterfte samenvalt met de coronadoden. Het was een milde winter in Italië en daardoor lag de wintersterfte in de eerste drie maanden van 2020 een stuk lager dan gewoonlijk. Er was dus een groter aantal kwetsbare mensen.  Een deel van het aantal slachtoffers zou in niet-coronatijden ook zijn gestorven.

Niemand kent de incidentie noch de prevalentie van het covid-19. Om dat te weten moet de samenleving getest worden op antistoffen tegen corona. Het is dus zeer moeilijk om de echte waarde van bijvoorbeeld de lockdown in te schatten. Het is evenmin bekend wat het virus zal doen als de lockdown wordt opgeheven. Landen (Zuid-Korea, Taiwan) die inzetten op het traceren en testen van "early contact" zijn succesvoller dan landen die met mondjesmaat testen (Italië, België). Alle beleidsopties die bij de coronaepidemie werden gehanteerd moeten uitvoerig worden bestudeerd en conclusies getrokken. Daar doen we dan ons voordeel mee bij de volgende pandemie, want dat ze komt is zeker, wanneer ze komt is onzeker, maar in elk geval: "Be prepared".