Wanneer je wordt opgenomen in het ziekenhuis moet je je medicatie uit handen geven. Eén op twee patiënten voelt zich onvoldoende voorbereid om zelf medicatie te beheren na ontslag uit het ziekenhuis. Moeten patiënten hun medicatie zelf managen tijdens hun ziekenhuisopname?
Misschien werd je al eens opgenomen in het ziekenhuis? Tijdens een ziekenhuisverblijf staan zorgverleners in voor je medicatie. Je hoeft zelf niets te doen. Makkelijk is het wel, maar is het ook een goed idee? Eens thuis moet je weer zelf aan de slag met je geneesmiddelen. Stel dat tijdens je ziekenhuisopname pil A wordt stopgezet en vervangen door pil B en C. Pil B moet je op de even dagen nemen en pil C op de oneven dagen. Bovendien moet je pil D vanaf nu bij elke maaltijd nemen in plaats van enkel ’s middags. Ben je nog mee? Heel wat patiënten vinden het aartsmoeilijk om hun medicatieschema correct te volgen.
Patiënten krijgen hun medicatieschema of andere informatie over hun medicatie meestal pas op het moment van ontslag uit het ziekenhuis. Op dat moment zijn hun gedachten vermoedelijk al op thuis gericht, en onthouden ze mogelijk niet alle informatie. Patiënten worden tijdens hun ziekenhuisopname te weinig betrokken bij hun medicatie. Hierdoor voelen zij zich vaak niet voorbereid om hun medicatie thuis op een correcte en veilige manier te nemen.
Problemen na ontslag
Negen op tien oudere patiënten ervaart na een ziekenhuisopname problemen bij het omgaan met hun medicatie. Vaak wil een patiënt zijn geneesmiddelen wel nemen, maar lukt het om één of andere reden niet. De problemen die een patiënt kan ervaren, zijn heel uiteenlopend. Denk bijvoorbeeld aan het vergeten te nemen van geneesmiddelen, niet weten hoeveel van elk geneesmiddel te nemen, niet weten wat te doen bij het ervaren van bijwerkingen, het niet kunnen openen van verpakkingen, enzoverder.
Deze zaken geven onbewust aanleiding tot het niet correct of zelfs niet nemen van geneesmiddelen. Toch kiezen sommigen er bewust voor om hun medicatie op een andere manier te gebruiken dan geadviseerd door zorgverleners of zelfs helemaal niet te nemen. Zo zet één op vier oudere patiënten de inname van zijn geneesmiddelen vroegtijdig stop of verandert de manier waarop ze hun geneesmiddelen nemen.
'Ongeveer 1 op 4 oudere patiënten stopt de inname van zijn geneesmiddelen vroegtijdig'
Het nemen van geneesmiddelen zoals geadviseerd door zorgverleners is nochtans belangrijk, zowel voor de patiënt maar ook voor de zorgsector. Wanneer een patiënt zijn geneesmiddelen bewust of onbewust niet neemt zoals voorgeschreven, dan is hij ‘therapieontrouw’. Jammer genoeg kan therapieontrouw grote gevolgen hebben. Patiënten die hun geneesmiddelen niet goed gebruiken, kunnen bijvoorbeeld meer klachten ontwikkelen of bijwerkingen ervaren. Wist je bovendien dat er jaarlijks duizenden mensen in het ziekenhuis worden opgenomen door het verkeerd gebruik van geneesmiddelen? Hier is een aanzienlijk kostenplaatje aan verbonden. In Europa bedraagt de kost ten gevolge van therapieontrouw jaarlijks zo'n 80 tot 125 miljard euro.
Betere voorbereiding tijdens ziekenhuisopname
Zorgverleners kunnen patiënten tijdens ziekenhuisopname informeren over de geneesmiddelen die ze moeten nemen, kunnen vragen naar problemen bij medicatiegebruik, enzoverder. Verpleegkundigen, artsen, apothekers, ... hebben de kans om patiënten in het ziekenhuis op maat voor te bereiden op medicatiegebruik thuis.
Maar maken zij ook gebruik van die kansen? We vroegen het aan 400 oudere patiënten die nog maar net een ziekenhuisverblijf achter de rug hadden. Eén op twee voelt zich niet of onvoldoende voorbereid om thuis zelf medicatie te beheren. De meeste patiënten hebben zelfs geen gesprek gehad over hoe ze thuis met hun geneesmiddelen moeten omgaan.
'Wanneer patiënten hun medicatie zelf mogen beheren tijdens opname lopen ze minder risico op het ervaren van problemen met medicatie na ontslag'
Bij ongeveer drie op vier patiënten werden geneesmiddelen voorbereid en toegediend door zorgverleners tijdens ziekenhuisopname, zonder zelf betrokken te worden. Opvallend is dat deze groep patiënten meer risico had op het ervaren van problemen met medicatie na ontslag in vergelijking met de groep die hun geneesmiddelen zelf mocht voorbereiden of toedienen tijdens opname.
Medicatie in eigen beheer van de patiënt: toekomstmuziek?
Medicatie in eigen beheer houdt in dat een patiënt tijdens ziekenhuisopname onder bepaalde voorwaarden zijn eigen geneesmiddelen mag bewaren, klaarzetten en innemen, weliswaar onder toezicht van en met ondersteuning van zorgverleners. Het gaat hierbij voornamelijk om medicatie die een patiënt thuis langdurig zal moeten innemen.
Medicatie in eigen beheer biedt patiënten de mogelijkheid om hun vaardigheden op het gebied van goed medicatiegebruik te verbeteren tijdens ziekenhuisopname. Patiënten krijgen de kans om vertrouwd te raken met nieuw voorgeschreven of gewijzigde medicatie. Het team van zorgverleners kan problemen met medicatiebeheer ook opsporen en aanpakken tijdens het ziekenhuisverblijf om zo problemen thuis te voorkomen. Bovendien kan medicatie in eigen beheer de betrokkenheid en zelfstandigheid van patiënten stimuleren.
Wanneer patiënten hun medicatie zelf mogen beheren tijdens een ziekenhuisverblijf, dan heeft dit een positieve invloed op de therapietrouw, de medicatiekennis en de patiënttevredenheid, althans op moment van ontslag uit het ziekenhuis. Het is nog niet duidelijk of deze positieve invloed ook blijft duren in de periode na ziekenhuisontslag. Of medicatie in eigen beheer van patiënten een veelbelovende aanpak is op langere termijn, daar kan een onderzoeksteam aan de Universiteit Antwerpen je binnen twee jaar wellicht meer over vertellen.
Blijf je graag op de hoogte van de resultaten? Dat kan! Na afloop van het onderzoek delen we de resultaten op onze projectpagina of via mijn persoonlijke LinkedIn pagina.
