Terwijl gezondheidsautoriteiten over de hele wereld proberen de verspreiding van het nieuwe coronavirus te stoppen, trachten wetenschappers de mogelijke ernst van de uitbraak in te schatten. Al meer dan twintigduizend patiënten zijn besmet met het coronavirus. Het tast de luchtwegen aan en heeft in ernstige gevallen de dood tot gevolg. Het dodental ligt al op 636 en neemt dagelijks toe. Cruciale details over het virus en hoe het zich verspreidt ontbreken nog. Wetenschappers proberen op basis van de beperkte informatie en ervaring met eerdere epidemieën in te schatten hoe de situatie kan evolueren.
Hoeveel mensen zullen worden besmet?
Chinese autoriteiten hebben bepaalde door de epidemie getroffen steden afgesloten van de buitenwereld en onderzoekers hebben alle bekende informatie over het virus gedeeld met de Wereldgezondheidsorganisatie. Maar het aantal besmettingen blijft stijgen. Volgens één voorspelling zou het virus ongeveer 46.000 van de 30 miljoen mensen die in en rond Wuhan wonen kunnen infecteren. In het beste geval zijn het er minder. Dan moeten de effecten van de genomen maatregelen zich laten voelen, zegt Ben Cowling, epidemioloog aan de universiteit van Hong Kong. Maar het is te vroeg om te zeggen of patiënten in quarantaine plaatsen en het gebruik van gezichtsmaskers iets opleveren. De incubatietijd voor het virus bedraagt veertien dagen, maar de meeste maatregelen zijn minder lang geleden genomen, zegt hij.
In het slechtste geval, volgens een schatting met een ander model, kunnen zo'n 190.000 mensen in Wuhan besmet raken. Wetenschappers maken zich vooral zorgen over nieuwe uitbraken buiten China. Het virus is al verspreid tot in Vietnam, Japan, Duitsland en de VS. De autoriteiten hebben de getroffen patiënten wel snel kunnen isoleren. Er zijn meer dan 150 gevallen buiten China geregistreerd op 3 februari, waaronder één overlijden in de Filipijnen.
Zal het virus blijven circuleren?
Wanneer een virus hardnekkig circuleert in een bepaald gebied, wordt het endemisch genoemd. De virussen die waterpokken en griep veroorzaken, zijn bijvoorbeeld in veel landen endemisch. Als de pogingen om het coronavirus te beheersen mislukken, en als blijkt dat het virus kan worden doorgegeven door geïnfecteerden zonder symptomen, zal het moeilijker zijn om de verspreiding in te perken. Dan vergroot het risico dat het virus endemisch wordt.
Net als bij griep kan dit betekenen dat zolang het virus circuleert er elk jaar sterfgevallen zullen voorkomen, tenzij er een vaccin wordt ontwikkeld. Als de huidige maatregelen effectief blijken te zijn en de verspreiding wordt ingeperkt, zal elke geïnfecteerde persoon niet meer dan één andere persoon besmetten. Dan kan de huidige uitbraak eenvoudig wegebben, zegt Cowling.
Er zijn verschillende gevallen bekend waarbij geïnfecteerde mensen geen symptomen vertonen. Maar het is nog steeds onduidelijk hoe uitzonderlijk dergelijke asymptomatische of milde gevallen zijn, en in hoeverre ze besmettelijk zijn. Het feit dat dit coronavirus niet per se symptomen veroorzaakt, onderscheidt het van een verwant virus dat het ernstig acuut respiratoir syndroom (SARS-virus) veroorzaakt. In 2002 en 2003 waren er wereldwijde uitbraken van het SARS-virus. Het verspreidde zich meestal pas nadat mensen zo ziek waren dat ze ziekenhuiszorg nodig hadden en werden opgenomen. Er is geen bewijs dat het virus nog steeds in mensen circuleert, zegt Ian Mackay, een viroloog aan de Universiteit van Queensland in Brisbane, Australië.
Wat als het virus muteert?
Momenteel heeft het coronavirus ernstige ziekte en sterfte veroorzaakt, vooral bij ouderen en mensen die al kampten met gezondheidsproblemen. Sommige onderzoekers maken zich zorgen dat de ziekteverwekker zou kunnen muteren, zodat hij zich efficiënter kan verspreiden of het risico op ziekte bij jonge mensen vergroot.
Kristian Andersen, onderzoeker van infectieziekten bij Scripps Research in La Jolla, Californië, vindt dat onwaarschijnlijk. Virussen muteren voortdurend, maar mutaties maken ze niet per se schadelijker. De meeste mutaties zijn zelfs schadelijk voor het virus, of hebben geen effect. Uit een studie uit 2018 over het SARS-virus bleek dat een mutatie tijdens de uitbraak van 2003 de virulentie van het virus waarschijnlijk heeft verminderd. Onderzoekers hebben tientallen genetische sequenties van stammen van het nieuwe coronavirus gedeeld, en een gestage aanvoer van die sequenties zal genetische veranderingen onthullen naarmate de uitbraak vordert, zegt Mackay.
Hoeveel mensen zullen er sterven?
Het sterftepercentage van besmette patiënten is moeilijk te berekenen tijdens een uitbraak omdat de aantallen voortdurend veranderen. Met ongeveer 636sterfgevallen tot nu toe en meer dan 22.000 infecties, heeft het nieuwe coronavirus een sterftepercentage van 2 à 3 procent. Dat is aanzienlijk minder dan bij SARS, waarbij ongeveer 10 procent van de besmette patiënten stierf. Het dodental zal ook afhangen van hoe China omgaat met het virus. Door patiënten zuurstof toe te dienen via een beademingsapparaat en hun bloeddruk constant te houden via een infuus, kan het immuunsysteem het virus bestrijden. Als het virus zich verspreidt naar regio's met weinig voorzieningen, zoals delen van Afrika, zal de juiste verzorging van patiënten moeilijk worden, zegt Sanjaya Senanayake, specialist in infectieziekten aan de Australian National University in Canberra.
Op 30 januari riep de Wereldgezondheidsorganisatie de ‘internationale noodtoestand’ uit. WGO-directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus’ grootste zorg was dat de uitbraak zich kon verspreiden naar landen met fragiele gezondheidszorg. Er zijn momenteel nog geen effectieve medicijnen gevonden tegen het virus, maar twee hiv-medicijnen worden getest als behandeling en verschillende onderzoeksgroepen werken aan een vaccin.
Het huidige sterftepercentage van 2 à 3 procent is lager dan dat van SARS, maar blijft hoog voor een infectie, zegt Adam Kamradt-Scott, specialist voor gezondheidsbeveiliging aan de Universiteit van Sydney, Australië. De influenza-uitbraak van 1918 infecteerde ongeveer een half miljard mensen, een derde van de wereldbevolking op dat moment, en doodde meer dan 2,5 procent van de geïnfecteerden. Er wordt geschat dat maar liefst 50 miljoen mensen stierven. Het nieuwe coronavirus zal waarschijnlijk niet tot zo'n apocalyptisch scenario leiden, omdat jonge, gezonde mensen meestal gespaard blijven, zegt Hamradt-Scott.
Copyright Nature News.
Vertaling door Laurence Verhees.
