Welke dieren verbergen gevaarlijke virussen?

Veel door virussen veroorzaakte ziektes zoals HIV, Ebola en SARS doen nog maar sinds enkele decennia de ronde. Hun voorzaten hielden zich namelijk op in andere zoogdieren, en waagden pas onlangs de sprong naar onze soort, met alle dodelijke gevolgen van dien. Maar dieren zitten boordevol met virussen: hoe voorspellen we welke daarvan voor ons het meeste gevaar inhouden?

Wetenschappers van de EcoHealth Alliance in New York rapporteren in Nature de vooralsnog meest ambitieuze poging om die vraag te beantwoorden. Ze gebruikten daarvoor een database met informatie over bijna 600 virussen en 750 zoogdieren waarin ze gevonden werden. Uit die analyse blijkt, zoals verwacht, dat vooral vleermuizen, maar ook knaagdieren en primaten gevaarlijk zijn.

Dat dat geen verrassing is, heeft te maken met het feit dat de analyse uiteraard enkel gebaseerd is op bestaand onderzoek, en dat focust doorgaans op deze drie groepen. Maar de wetenschappers gaan een stap verder, en voorspellen welke weinig onderzochte dieren en regio’s dringend meer aandacht verdienen, zoals vleermuizen in het noorden van Zuid-Amerika en Oost-Afrikaanse roofdieren.

Die zoektocht kan dus bij deze beginnen, maar hoe weten we dan welke van de gevonden virussen echt een risico vormen? Ook daar kan deze analyse bij helpen. Over het algemeen zijn virussen voor de mens gevaarlijker, zo blijkt, als ze zich nu al in meerdere zoogdiersoorten ophouden. Maar ook het vermogen om zich te vermenigvuldigen in het cytoplasma van menselijke cellen is cruciaal.

Epidemioloog James Lloyd-Smith toont zich in een commentaarstuk enthousiast, maar waarschuwt wel dat de analyse aangeeft welke virussen ons zouden kunnen besmetten, niet hoe waarschijnlijk dat is. “Deze analyse maakt geen onderscheid tussen het Lassavirus, dat elk jaar tienduizenden mensen besmet, en het Lujovirus, dat voor zover we weten nog maar één mens besmette.”