Zoutconsumptie gelinkt aan auto-immuunziekte

Het overmatig gebruik van zout in voeding bevordert mogelijk de ontwikkeling van auto-immuunziekten zoals multiple sclerose en inflammatoire darmziekten.

Uit drie onderzoeken die verschijnen in Nature blijkt dat zout de ontwikkeling van Th17-cellen stimuleert. Die immuuncellen beschermen het lichaam tegen schadelijke bacteriën en schimmels, maar kunnen in overproductie zelf bijdragen aan het ontstaan van auto-immuunziekten zoals inflammatoire darmaandoeningen, multiple sclerose en psoriasis. Teveel Th17-cellen betekent meer actie van het immuunsysteem waardoor dat lichaamseigen weefsel aanvalt.

Genkenaar Jellert Gaublomme ontwikkelde aan Harvard University mee een nanodraden-technologie die bij het onderzoek werd gebruikt: ‘De techniek laat toe om systematisch genen in een cel te blokkeren en zo meer inzicht te krijgen in het ontwikkelingsproces van Th17-cellen. De nanodraden zijn bovendien in staat om een celmembraan te doorprikken en binnenin biomoleculen af te leveren, zonder de cel te beschadigen. Immunologen waren bijzonder opgetogen toen we deze nieuwe techniek voorstelden. Traditionele technieken verstoren de cel immers waardoor een systematische studie onmogelijk wordt.’

In deze studie namen de onderzoekers 18 snapshots van het 3 dagen durende proces waarin voorlopers van T-cellen zich ontwikkelen tot de meer gespecialiseerde Th17 cellen. ‘Door vervolgens systematisch belangrijke genen te blokkeren, ontdekten we een netwerk dat bestaat uit twee antagonistische genmodules die de ontwikkeling van Th17 en andere T-cel populaties controleren. Een ander gen dat naar boven kwam drijven was SGK1, een gen waarvan de functie in T cellen ongekend was, maar dat in de nieren een rol speelt in de opname van zout. Muizen die dit gen niet hebben, ontwikkelen geen Th17 cellen.’

Deze vaststelling spoorde aan tot het onderzoeken van de link tussen zoutinname en auto-immuunziekten. ‘We ontdekten dat muizen met een zoutrijk dieet vaker en zwaardere vormen van auto-immuunziekten ontwikkelden dan een controlegroep met een normaal dieet.’

In een parallelstudie van de Yale School of Medicine met menselijke T-cellen werd ook vastgesteld dat zout aanzette tot het genereren van Th17-cellen. De onderzoekers bestookten ongespecialiseerde Th17-cellen in een preparaat met zout. De resultaten waren opvallend: het zout vertienvoudigde de ontwikkeling van volwassen TH17-cellen. Die cellen begonnen ook meteen met de aanmaak van ontstekingsuitlokkende moleculen.

Naast genetische aanleg en omgevingsfactoren zoals roken, gebrek aan zonlicht en vitamine D, is zoutopname dus ook mogelijk ook een factor in de ontwikkeling van auto-immuunziekten. Al waarschuwen de onderzoekers dat deze resultaten nog geen definitieve link tussen zout en de ontwikkeling van menselijke auto-immuunziekten leggen. Daarvoor is nog meer onderzoek nodig. ‘Maar moeten we minder zout consumeren? Ja!', aldus immunobioloog David Hafler van Yale School of Medicine, ook betrokken bij het onderzoek. ‘Maar dat wordt sowieso al aangeraden, daar veranderen deze nieuwe resultaten niets aan.’ (kv)