Waarschuwing: na het lezen van dit nieuws kijk je misschien nooit meer op dezelfde manier naar je kat. Nieuw onderzoek van een 40 miljoen jaar oud fossiel werpt namelijk een ander licht op haar evolutionaire voorgeschiedenis én die van de iconische sabeltandtijger.
Beeld: Dit 42 miljoen jaar oude fossiel bevindt zich sinds 1988 in The Nat en levert nu opmerkelijke nieuwe inzichten op over de voorgeschiedenis van de huiskat. (© San Diego Natural History Museum)
Het gaat om een nieuw onderzocht fossiel dat al sinds 1988 bewaard wordt in het San Diego Natural History Museum, beter bekend als ‘The Nat’. Concreet: resten van een prehistorisch vleesetend roofdier dat behoort tot de sabeltandkatten (Machairodontinae). Die zijn op hun beurt een uitgestorven onderfamilie van de katachtigen waartoe onder andere de sabeltandtijger behoort. ‘We weten zo weinig over deze dieren dat elke nieuwe ontdekking de inzichten gevoelig uitbreidt in wie ze waren en hoe ze leefden’, stelt co-onderzoeksleider en anatoom-bioloog Shawn Zack (University of Arizona College of Medicine). ‘De geconserveerde tanden maken dit fossiel zo uitzonderlijk en interessant.’
‘Vandaag’, vult The Nat-onderzoeker Ashley Poust aan, ‘is een exclusief vleesdieet niet ongewoon. Neem nu tijgers of ijsberen, dat zijn bekende voorbeelden van zo’n hypercarnivoren. Net zoals sommige huiskatten overigens, zoals je misschien al hebt gemerkt in je eigen huis en tuin. Maar in het Eoceen, zo’n 40 miljoen jaar geleden, stonden zoogdieren nog helemaal aan het begin van dit evolutionair proces. Ze moesten, bij wijze van spreken, nog uitdokteren hoe ze konden overleven op vlees alleen.’
Waarbij de tanden uiteraard een cruciale rol speelden. Met name bij het letterlijk kunnen verhapstukken van het vlees van een gedode prooi. ‘Een belangrijke stap daarbij, en dat wisten we al door wetenschappelijke deductie, is het ontwikkelen van tanden waarmee ze vlees konden snijden. Dit fossiel is een van de eerste tastbare bewijzen dat dit inderdaad is gebeurd bij een voorouder van onze huiskat.’
Een nieuw ontdekte missing link, zeg maar, en dus kreeg hij een eigen benaming: Diegoaelurus vanvalkenburghae, een combinatie van de vindplaats van het fossiel (San Diego) en de naam van de Amerikaanse paleontologe Blaire Van Valkenburgh. Het dier had ongeveer het formaat van de huidige lynx, maar met een wijkende kin in functie van de lange boven-sabeltanden. Een krachtig en tot nog toe zo goed als onbekend roofdier, stelt Ashley Poust: ‘Dit hebben we nog nooit gezien bij zoogdieren uit die periode. Een paar ervan hadden wel lange hoektanden, maar deze Diegoaelurus geeft blijk van de eerste ‘katachtige benadering’ van een exclusief vleesdieet: sabeltanden vooraan als wapen, en achteraan zogenoemde carnassiale tanden om vlees mee te snijden. Een bijzonder sterke combinatie waarnaar diverse diersoorten in de duizenden eeuwen nadien geëvolueerd zijn op hun pad richting carnivoorschap.’
Zo zag de Diegoaelurus er 40 miljoen jaar geleden uit: van het formaat van de huidige lynx, maar met een wijkende kin in functie van de lange boven-sabeltanden. (© San Diego Natural History Museum)
