Biologen deden een opmerkelijke waarneming bij Aziatische honingbijen: de diertjes gebruiken mest van onder andere buffels als verdediging tegen de Aziatische hoornaar. Het is niet bekend of westerse bijen het geurige wapen ook gebruiken.
Aziatische hoornaars (Vespa soror) zijn berucht voor hun aanvallen op bijenkorven. Ze doden de bijen, stelen hun larven en gebruiken ze als voedsel voor hun eigen broed. De bijen laten zich niet zomaar naar de slachtbank leiden. Zo ontdekten biologen in Vietnam dat honingbijen mest van buffels verzamelen en die smeren aan de ingang van hun korf of kast. Met succes, want de geur schrikt de agressieve belagers effectief af. 'Het is een unieke vondst. Hiermee is voor het eerst aangetoond dat insecten gereedschap maken en gebruiken', zegt onderzoeker Gard Ortis van de universiteit van Guelph in Canada.
Eerder ontdekten wetenschappers nog andere trucjes die bijen gebruiken om zich tegen vijanden te verdedigen. Zo verzamelen de insecten zich massaal rondom en bovenop een hoornaar. Door met hun lijfjes te trillen stijgt de temperatuur van de hoornaar tot bijna 50 graden en wordt die als het ware gekookt. Verder kunnen de honingbijen de rest van hun kolonie waarschuwen dat er een Aziatische hoornaar aan komt door met hun achterlijfjes te wiebelen. De hoornaar vreest dan dat een dood door oververhitting dreigt en vlucht weg.
De Aziatische hoornaar rukt ook langzaam op in Europa. Vermoedelijk is het insect via transport in Zuid-Europa terechtgekomen en verspreidde de hoornaar zich van daar over de rest van het continent. 'In Nederland en België is de Aziatische hoornaar nog geen probleem, in Frankrijk wel', zegt Koos Biesmeijer. De bijenexpert bij Naturalis te Leiden las de publicatie, maar weet niet of de Westerse honingbij zich op een vergelijkbare manier verdedigt als zijn Aziatisch zusje. 'De westerse honingbij heeft geen evolutionaire geschiedenis met de Aziatische hoornaar. Onze inheemse hoornaar vertoont ander gedrag en is totaal niet agressief.'
Hoe redden we de bij?
In een wereld zonder bijen lijden wij honger. Driekwart van onze voedingsgewassen is namelijk afhankelijk van bestuiving door insecten, waaronder de bijen. Dat het slecht gaat met de bij is daarom heel verontrustend. Bioloog en bijenexpert Dirk De Graaf van de Universiteit Gent praat in deze podcast uitgebreid over wat er precies aan de hand is, en hoe we de bij kunnen redden.
