Daarom zijn vliegen ons altijd te snel af

Kleinere dieren zien hun leven als het ware in slow motion. Daardoor ervaren ze dezelfde gebeurtenissen veel gedetailleerder dan grotere dieren, blijkt uit een Iers onderzoek.

Concreet kunnen met name insecten en kleine vogels meer informatie opnemen in één seconde dan pakweg een olifant. Maar ook bepaalde eekhoorns hebben een enorm sterk reactievermogen. ‘Die gave kan voor kleine dieren het verschil betekenen tussen leven en dood’, weet onderzoek Kevin Healy van het Trinity College Dublin.

Het team ging bij een hele reeks diersoorten na aan welke snelheid hun ogen licht kunnen verwerken. Daaruit bleek een sterk verband tussen de grootte van de dieren en de snelheid waaraan ze informatie opnemen. Dat kleinere dieren sneller reageren, geeft ze immers een evolutionair voordeel tegenover de fysiek sterkere jagers. Wie niet sterk is, moet snel zijn dus.

Een dier zoals de lederschildpad heeft dan weer een bijzonder traag visueel systeem. Die zeeschildpad voedt zich immers hoofdzakelijk met trage kwallen en heeft geen baat bij een snelle beeldverwerking.

Vliegensvlugge vlieg

Zo weten we meteen ook waarom een vlieg zo vaak ontsnapt als we ze proberen dood te slaan met een krant of vliegenmepper. ‘De vlieg ziet het object langzaam op zich afkomen, vergeleken met zijn snelle reactievermogen’, zo luidt het. Een beetje zoals acteur Keanu Reeves die in The Matrix een kogel ontwijkt.

Ook een hond kan per seconde dubbel zoveel beelden verwerken als een mens. Dat wil zeggen dat een hond, als die gebiologeerd naar een televisietoestel zit te staren, niet de vloeiende beelden ziet zoals wij die waarnemen, maar wel een flikkerende opeenvolging van plaatjes. Althans op een oude beeldbuis – moderne toestellen vertonen de frames veel sneller.

Dat die informatieverwerking niet altijd even efficiënt verloopt, bewijst een bepaalde soort zandkever. Die loopt zodanig snel, dat zijn ogen het tempo niet aankunnen. ‘Daardoor wordt het insect tijdelijk blind en moet het stoppen om zijn prooi opnieuw te lokaliseren’, aldus de onderzoekers.

Formule 1-racers

Zelfs bij mensen onderling zijn er grote verschillen waarneembaar. Zo kunnen topsporters visuele informatie vaak sneller verwerken dan de gemiddelde mens. Doelmannen zijn daar een goed voorbeeld van.

‘Ons visuele verwerkingssysteem weerhoudt er ons van om nog sneller auto te rijden dan we momenteel doen’, geeft onderzoeker Andrew Jackson aan. ‘Formule 1-racers tasten de grenzen af van wat menselijk mogelijk is. Maar om nog vlugger te gaan, zou er extra computerbegeleiding nodig zijn, of bepaalde prestatiebevorderende drugs.’

Volgens Jackson speelt tot slot ook de leeftijd een belangrijke rol. ‘Jongeren reageren doorgaans sneller dan oudere mensen. En dat reactievermogen neemt af naarmate we ouder worden.’ (adw)