Het recyclen van afval uit de visserij en de biobrandstofproductie kan zorgen voor sterkere, grotere en voor de mens gezondere planten door het gebruik van pesticiden drastisch te verminderen.
In de Vlaamse landbouw gebruiken we tot 2.900 ton aan pesticiden om de gewassen gezond te houden en te beschermen tegen onder andere schadelijke bacteriën en schimmels. Deze pesticiden vervuilen niet alleen de lucht, rivieren en de bodem, maar blijven ook op ons voedsel ‘plakken’. Zo kan één bakje aardbeien 8 tot 14 pesticide-eenheden bevatten die we, zonder dat we het weten, mee opeten.
Daarnaast zijn bladgroenten zoals sla en spinazie, vaak drager van ziekteverwekkende bacteriën zoals Salmonella. Het eten van deze groenten brengt het gevaar met zich mee dat we besmet worden met deze bacteriën, met buikgriepachtige symptomen tot gevolg.
Om het milieu, de planten en onszelf te beschermen, worden er voortdurend nieuwe middelen getest die ingezet kunnen worden in onze landbouw. Restproducten uit de biobrandstof- en visserijsector, genaamd biochar en chitine, blijken hierbij veelbelovend. Het toevoegen van deze producten aan de bodem verbetert de bodemkwaliteit en het microbiële leven in de bodem, wat leidt tot grotere en sterkere planten die minder snel geïnfecteerd raken door schadelijke schimmels en bacteriën. Een gezonde bodem leidt dus tot gezonde planten.
Gedaan met die pesticiden?
Bij de verbranding onder zuurstofarme omstandigheden van bijvoorbeeld houtafval voor de productie van biobrandstoffen, blijft er een houtskool-gelijkend restproduct achter dat biochar wordt genoemd. Deze biochar is rijk aan koolstof, bevat verscheidene voedingsstoffen die de plantengroei stimuleren en houdt het water in de bodem vast. Dit alles maakt het een interessant product om gebruikt te worden in de landbouw.
In tegenstelling tot de meststoffen die nu standaard in de tuinbouw gebruikt worden, stimuleert biochar niet alleen de plantengroei. Toevoegen van biochar aan de bodem zorgt ook voor een hogere productie van vruchten, zoals aardbeien. Daarnaast duurt het langer vooraleer de eerste symptomen van fruitrot worden gedetecteerd, een grijze schimmel die typisch voorkomt als je aardbeivruchten te lang in de koelkast bewaard. Hierdoor kunnen aardbeien langer bewaard worden, wat zowel positief is voor de producent als de consument.
Hoe bereikt biochar nu deze positieve resultaten? Rond de wortels van de plant leven bacteriën die de plant kunnen voorzien van voedingsstoffen, die stoffen aanmaken om ziekteverwekkers af te remmen en die de plant kunnen stimuleren om zijn afweermechanisme aan te zetten. Hierdoor is de plant beschermd tegen zowel bovengrondse als ondergrondse ziekteverwekkers. Biochar stimuleert de aanwezigheid van deze positieve organismen rond de wortel van de plant, en geeft de plant daarmee een boost wat leidt tot een betere plantengroei en een sterkere plant zonder dat er pesticiden gebruikt worden.
Krabafval voorkomt reizigersdiarree
Bij het vangen en het verhandelen van krabben voor consumptie blijven de krabschalen vaak over. Nochtans zijn deze schalen zeer rijk aan chitine, een stof die reeds zijn positieve effect in de landbouw bewezen heeft.
Het gebruik van gemalen krabschalen in potgrond zorgt onder andere voor de productie van grotere kroppen sla. Deze groeipromotie kan opnieuw verklaard worden door een stimulatie van goedaardige bacteriën, maar ook schimmels die rond de slawortels in de potgrond leven. Verschillende van deze organismen zijn in staat om de chitine in de krabbenschalen af te breken tot noodzakelijke elementen die de plant kan gebruiken voor zijn groei.
Daarnaast heeft het toevoegen van de gemalen krabschalen aan de potgrond nog een extra effect: het verminderen van de overlevingskans van de ziekteverwekkende bacterie Salmonella op bladgroenten. Een besmetting met Salmonella kan klachten veroorzaken zoals diarree, buikpijn en koorts. In ernstige gevallen kan de bacterie zelfs doordringen in de bloedbaan waardoor organen, botten en gewrichten aangetast worden. Als dus de besmettingskansen met de bacterie dalen doordat hun overlevingskans op bladgroenten wordt beperkt, is dit positief voor het welzijn van de mens.
Naar een gezondere wereld
Restproducten uit de visserij en de biobrandstofproductie kunnen dus duurzaam gerecycled worden door ze in te zetten in de landbouw. Maar moeten we nu allemaal massaal naar de vismarkt of de fabrikanten van biogas rijden om chitine of biochar aan te kopen voor onze moestuin? Zo ver is het nog niet.
Verdere testen moeten nu uitwijzen onder welke omstandigheden de stoffen het best gebruikt worden en bij welke dosis. Maar wie weet rijden de landbouwers over enkele jaren rond met tractors gevuld met biochar of chitine om in hun bodem te mengen en wordt onze wereld terug een beetje gezonder.
Voor haar onderzoek naar restproducten voor pesticide-armere landbouw is Caroline De Tender (Biotechnologie, UGent / ILVO) genomineerd voor de Vlaamse PhD Cup 2017.
