In de zomer van vorig jaar kampte Europa met een van de ergste droogtes sinds de metingen. Dit jaar zit er niet veel beterschap in.
April 2023 was in Zuid-Europa een ongewoon hete maand, met grondwaterstanden die men normaal in volle zomer optekent. Dat blijkt uit de rapporten van het European Drought Observatory (EDO), dat op basis van satellietdata en metingen van neerslag en bodemvochtigheid geactualiseerde droogtekaarten publiceert. Deze lente kleurden ook grote delen van Zweden, Finland en Polen oranje op de EDO-kaarten. De Lage Landen blijven voorlopig zonder kleur, een gevolg van het sombere en natte voorjaar. Het tij kan snel keren, zo leert de recente geschiedenis. De eerste maanden van het coronajaar 2020 waren bij ons zeer nat, maar na enkele droge en warme weken stonden de aangevulde waterreserves weer op een heel laag peil.
Waterschaarste en droogte zijn een mondiaal probleem. Volgens de World Meteorological Organisation (WMO) hebben 3,6 miljard mensen minstens een maand per jaar geen of onvoldoende toegang tot water. Tegen 2050 zal twee derde van de wereldbevolking te kampen hebben met zo’n structureel watertekort. Er zijn grote regionale verschillen, met winnaars en verliezers. Maar er is duidelijk iets mis met de mondiale waterhuishouding. 74 procent van alle natuurrampen tussen 2001 en 2018 had te maken met water. Naast de opwarming speelde het klimaatfenomeen La Niña de voorbije jaren een rol in het ongewone neerslagpatroon in bepaalde regio’s. De WMO waarschuwt nu voor tegenhanger El Niño, die vanaf volgend jaar warmere temperaturen en meer droogte zal brengen.
Vlaanderen was ooit een van de waterrijkste gebieden van Europa, maar er schieten nog weinig wetlands over
De wereldwijde watercyclus – oppervlaktewater verdampt en keert via regen terug op aarde – is ontwricht, en dat heeft zijn weerslag op de economie, op ecosystemen en ook op onze dagelijkse levens. Een verhaal van te veel en te weinig en altijd vuil tegelijkertijd, stelt Nederlands watergezant Henk Ovink in de nieuwe Eos. De watercyclus herstellen is makkelijker gezegd dan gedaan. Water is niet zomaar een economisch goed waarmee je handel kan drijven. Er is geen verdrag, waarover je kan onderhandelen of waarvan je de inhoud kan afdwingen. Ovink ziet wel lichtpunten, zowel in de technologische mogelijkheden als in samenwerking en bewustwording. ‘Jongeren zijn ervan doordrongen dat er een probleem is, en ook dat er oplossingen zijn. Dat geeft hoop en moed.’
Een van die oplossingen is rivieren opnieuw meer ruimte geven en het water langer vasthouden. Vlaanderen was ooit een van de waterrijkste gebieden van Europa, maar buiten enkele ‘eilandjes’ zoals de Uitkerkse Polder tussen Brugge en Blankenberge, schieten er nog weinig wetlands over. Ontpoldering en ontharding zijn in deze gebetonneerde en intensief bebouwde regio geen populaire maatregelen, maar ze zijn wel noodzakelijk voor een duurzaam waterbeheer.
