De bacterie Clostridium botulinum maakt het dodelijkste gif dat we kennen: botuline. Verrassend genoeg redt het ook mensenlevens én gebruikt de schoonheidsindustrie het om rimpels te verbergen.
Clostridium botulinum is een bacterie waarvan we het liefst uit de buurt blijven. Het produceert namelijk botuline, een extreem giftig toxine. Minuscule hoeveelheden van dit gif - zelfs minder dan een duizendste van het gewicht van een zandkorrel - zijn al genoeg om één persoon te doden. En slechts één kilo van het gif is genoeg om heel de wereldbevolking uit te schakelen. Clostridium botulinum komt van nature voor in de bodem, maar ook op bepaalde planten en groenten zoals aardappelen, wortels en bieten. De bacterie groeit graag in omgevingen zonder zuurstof, waar het vervolgens sporen maakt die erg lang kunnen overleven. Dit vormt een groot probleem voor de voedselindustrie, want als deze sporen in zuurstofloos ingeblikt voedsel terechtkomen en daar weten te overleven, kunnen ze het dodelijke gif botuline gaan produceren.
Waarom botuline zo dodelijk is? Het blokkeert de communicatie tussen de zenuw en de spier, waardoor de spier niet meer kan worden geactiveerd en spierverlamming ontstaat. Symptomen zijn onder andere wazig zien en moeite met praten, slikken en ademhalen. Dat laatste is het gevaarlijkste, omdat dit kan leiden tot ademhalingsproblemen en zelfs de dood wanneer het niet behandeld wordt. Gelukkig bestaat er een geneesmiddel dat botulisme – zo noemen we de vergiftiging met botuline – tegen kan gaan door het gif te neutraliseren en verdere schade te voorkomen. Om te vermijden dat je in contact komt met het gif van Clostridium botulinum, is het van groot belang om voedsel goed te verhitten en veilig te conserveren. De voedselindustrie neemt strenge maatregelen om botulisme te voorkomen, waardoor het risico laag is. Dat kan bijvoorbeeld door het voedsel te verhitten zodat de sporen doodgaan.
Ironisch genoeg redt de bacterie ook mensenlevens met zijn gif. In uiterst kleine hoeveelheden wordt het gebruikt om onder andere migraineaanvallen en spierspasmen te verminderen, scheelzien te behandelen en chronische pijn te verlichten. Daarnaast onderzoeken wetenschappers of het kan worden ingezet in kankerbehandelingen om tumorgroei te remmen. Bovendien maakt de schoonheidsindustrie gretig gebruik van botuline; beter bekend onder de merknaam botox. Hiermee kunnen rimpels worden weggewerkt. Door botox in het gezicht te spuiten, ontspannen de spieren en gaat de huid er gladder uitzien. Je huid injecteren met het meest gevaarlijke gif ter wereld klinkt erg angstaanjagend, maar het gif wordt zodanig verdund dat het enkel zeer lokaal werkt. “Wie schoon wil zijn moet lijden” gaat hier dus niet op.
