'Duurzaamheid zit niet in de menselijke natuur'

Veel van ons milieuonvriendelijke gedrag is een product van de menselijke evolutie. Wie duurzaamheid wil promoten, moet daarom op die oerdriften inspelen in plaats van ertegenin te gaan. Dat schrijven wetenschappers van de Vrije Universiteit Amsterdam in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Public Policy and Marketing.

Het romantische beeld dat onze voorouders in harmonie met de natuur leefden klopt niet, zeggen de onderzoekers. Onze voorouders, de prehistorische jagers en verzamelaars, waren heel goed in het gebruiken van wat de natuur hen bood. Maar als de bronnen uitgeput raakten of het afval zich opstapelde trokken ze weer verder. Dat kon, want er was ruimte genoeg op onze planeet die toen minder dan een miljoen bewoners herbergde.

Tegenwoordig leven we met meer dan zeven miljard mensen op een overbevolkte aarde. En toch hebben we nog steeds die prehistorische neiging om hulpbronnen uit te putten en het milieu te vervuilen. Dat komt volgens de onderzoekers door vijf menselijke oerdriften: de voorkeur voor eigenbelang, de drang naar status, de neiging om anderen te imiteren, de aanleg voor kortzichtigheid, en de tendens om ongrijpbare problemen zoals klimaatverandering te negeren.

‘Als we duurzamer willen leven, moeten overheden, ondernemers en marketeers meer inspelen op die oerdriften in plaats van ertegenin te gaan,’ zegt VU-hoogleraar Marc Van Vugt. ‘We zijn van nature op onszelf, onze familie en gemeenschap gericht. Ons onderzoek laat zien dat het veel effectiever is als we gewezen worden op de gevolgen van ons milieugedrag voor onze directe leefomgeving. Ook ons statusinstinct kan gebruikt worden door lijstjes te publiceren van de meest duurzame personen en bedrijven en door ‘naming and shaming’ van milieuonvriendelijke organisaties.’