De beelden van een stervende ijsbeer zijn een hit op sociale media. 'Zo ziet klimaatverandering er uit', beweert fotograaf Paul Nicklen, maar verschillende wetenschappers hebben kritiek op die uitspraak.
‘Als wetenschappers zeggen dat ijsberen zullen uitsterven, dan wil ik dat mensen weten hoe dat eruit ziet. Beren zullen verhongeren. Dit is hoe een verhongerende beer eruit ziet.’ Dat zei National Geographic fotograaf Paul Nicklen over de schrijnende beelden die hij samen met een ploeg van de ngo Sea Legacy maakte op het Canadese Baffin Island. Al snel werd in berichtgeving over de video de link met de klimaatverandering gelegd. Door de opwarming van de aarde is er minder en dunner zee-ijs, waarop ijsberen op zeehonden jagen.
Van vel over been naar obees
Verschillende wetenschappers plaatsen kritische kanttekeningen bij die lezing van de feiten. Bioloog Jeff Highdon wees er in een reeks tweets op dat de beer vermoedelijk verhongert als gevolg van ziekte, mogelijk een agressieve kanker, en niet door een gebrek aan zee-ijs. De kust is in het gebied geregeld ijsvrij, en de ijsbeerpopulatie doet het er goed. Al geeft Highdon toe dat ook dat speculatie is, want het is onmogelijk om de precieze oorzaak te achterhalen.
Natuurlijk is het onmogelijk om de dood van één beer aan de klimaatverandering toe te schrijven, maar er is wel degelijk reden tot bezorgdheid Jeff Harvey (Nederlands Instituut voor Ecologie)
De Canadese krant National Post citeert Steven Amstrup, hoofd van Polar Bears International. ‘IJsberen hebben geen natuurlijke vijanden, dus als ze sterven, is het door verhongering.’ Een andere expert merkt in de krant op dat extreme gewichtsschommelingen niet ongewoon zijn bij ijsberen, die op enkele maanden ‘van vel over been naar obees’ kunnen evolueren. Kortom: ook zonder klimaatverandering is het ijsbeerbestaan keihard.
Jeff Harvey (Nederlands Instituut voor Ecologie), is het met die opmerkingen eens. ‘Natuurlijk is het niet mogelijk om de dood van één beer aan de klimaatverandering toe te schrijven. Dat neemt niet weg dat als de opwarming toeneemt, de oppervlakte zee-ijs verder zal afnemen. Het ijs zal vroeger smelten in de lente, en het zal later beginnen vriezen in de herfst. De zal de ijsbeer grondig in de problemen komen. Er is zeker reden tot bezorgdheid.’
Boomerang
SeaLegagy wil ‘verhalen vertellen die mensen aanzetten tot actie’ en ‘de brug slaan tussen wetenschap en emotie’. De vraag is of een filmpje van een zielige beer, met een triest muziekje eronder, wel zo’n goede strategie is.
Harvey publiceerde net een studie in het vakblad BioScience, die aantoont hoe klimaatsceptici twijfel zaaien over het lot van de ijsbeer, en bij uitbreiding de klimaatverandering, op basis van het feit dat sommige ijsbeerpopulaties het goed doen. Ook dit soort overtrokken emo-berichten zijn gefundenes fressen voor de klimaatsceptici.
‘Beweringen dat dit de klimaatverandering in actie is, zijn makkelijk onderuit te halen, en helpen volgens mij niet’, schrijft Highdon. ‘Ze keren als een boomerang in je gezicht terug omdat de sceptici de overdreven claims makkelijk onderuit kunnen halen. De ploeg had er de wildbeheerseenheid moeten bijhalen, en de beer uit zijn lijden laten verlossen. Een autopsie zou ons een heel ander verhaal kunnen hebben verteld.’
