Met haar monochrome vacht is de zebra ongetwijfeld een van de meest iconische dieren van het Afrikaanse continent. Maar eerlijk: zijn het nu witte strepen op een zwarte vacht of zwarte strepen op een witte vacht?
Met haar monochrome vacht is de zebra ongetwijfeld een van de meest iconische dieren van het Afrikaanse continent. Maar eerlijk: zijn het nu witte strepen op een zwarte vacht of zwarte strepen op een witte vacht?
Geen twee zebra’s zijn hetzelfde. Elke zebra heeft een uniek patroon, het is als het ware hun vingerafdruk. De buik van het dier is meestal begroeid met lichte haren, waardoor het lijkt alsof het een witte vacht met zwarte strepen heeft. Maar dat is slechts een optische illusie. Elke zebra heeft dezelfde vacht en dezelfde huidskleur, namelijk zwart.
Dat komt door de melanocyten in de haarzakjes, die het pigment melanine produceren en de kleur van het haar bepalen. Veel melanine staat gelijk aan donker kleuren zoals bruin of zwart. Weinig melanine betekent lichte kleuren zoals blond. De haarzakjes van een zebra zitten vol met melanocyten, wat wijst op een zwarte vacht. Op de plaatsen waar de haren wit kleuren, zijn de melanocyten echter volledig uitgeschakeld. Ze zijn er wel, maar maken geen melanine aan. Witte strepen op een zwarte vacht dus.
Wat de vacht van een zebra dubbel zo verbluffend maakt, is dat ze in schril contrast staat met de bruin-groene graslanden en savannebossen van het Afrikaanse continent. Dat lijkt in te druisen tegen alle regels van de camouflage waardoor overleven in de natuur mogelijk is. Je vindt ook maar heel weinig zoogdieren met dezelfde contrasterende strepen. Hebben de zebra’s dan de grootste inschattingsfout van hun leven gemaakt? Toch niet.
Uit onderzoek blijkt dat hun unieke patroon bijtende vliegen weghoudt. Wetenschappers ontdekten dat Afrikaanse dazen – dat zijn die bijtende vliegen die je lastigvallen aan het zwembad – minder vaak landen op paarden die gestreepte of geruite dekens dragen dan op paarden met effen gekleurde dekens. Ze kunnen ziektes overbrengen die dodelijk zijn voor zebra’s. Omdat zebra’s er zo vatbaar voor zijn, hebben ze waarschijnlijk hun streeppatroon ontwikkeld. Bij wijze van permanente bescherming.
Al zijn er ook wetenschappers die denken dat zebra’s hun zwart-witte strepen in het leven riepen om hun lichaamstemperatuur beter te kunnen regelen onder de verzengende hitte van de zon. Doordat de witte strepen minder snel opwarmen dan de zwarte strepen, ontstaan er kleine ‘briesjes’ op hun vacht die de warmte afvoeren. En zo is alweer een van de vele grote mysteries uit het dierenrijk opgelost.
Dit artikel is een fragment uit het boek van Martijn Peters:
