Endemische soorten: uniek maar kwetsbaar

Wetenschappers weten al langer dat de Maleisische berg Kinabalu, en gewoon bergen in het algemeen, een rijke biodiversiteit kennen: ze maken maar een achtste uit van het vasteland buiten Antarctica, maar bevatten wel een derde van alle soorten.

Dat komt onder meer doordat bergen naar de top toe een koeler klimaat kennen, waardoor er andere soorten gedijen dan beneden. Voeg daar het aspect eiland aan toe (Kinabalu ligt op het Maleisische gedeelte van het eiland Borneo) en je krijgt honderden endemische soorten – soorten die uitsluitend daar voorkomen, en nergens anders op aarde.

Mount Kinabalu is nog relatief jong (zo’n zes miljoen jaar), en vormt het resultaat van een enorme hoeveelheid gesmolten ondergronds gesteente dat langzaam maar zeker opsteeg. Een onderzoeksteam, onder meer verbonden aan Naturalis Biodiversity Center in Leiden, wilde nagaan of de endemische soorten er jonger of ouder zijn dan de berg zelf. De wetenschappers namen daarvoor DNA-stalen van onder meer insecten, spinnen, kikkers en mossen. Dat van zowel soorten aan de voet van de berg, waar het warmer is, als op de bergflanken, waar het kouder is.

Immigranten

De resultaten van de studie tonen aan dat de soorten jonger zijn dan de berg zelf. Ze evolueerden dus pas de laatste zes miljoen jaar. Bovendien stammen veel van de soorten af van voorouders die zelf ook aan de koude waren aangepast. Die voorouders kwamen vaak van andere koude streken, zoals de Himalaya. Soorten zoals sommige planten en schimmels kunnen immers gemakkelijk overzees emigreren met de wind mee.

Een en ander betekent ook dat de fauna en flora zich maar moeilijk aanpassen aan een veranderend klimaat. Soorten die koude gewend zijn, prefereren ook miljoenen jaren later nog dergelijke leefomstandigheden. Dat is jammer genoeg geen goed nieuws als we denken aan de huidige, snelle klimaatopwarming.

De onderzoekers publiceerden hun resultaten in Nature.