Extreem weer decimeert compleet ecosysteem

Klimaatverandering kan het voortbestaan van een heel ecosysteem bedreigen. Dat illustreert een studie met vier gewervelden op een kleine, afgelegen eilandengroep in het Hoge Noorden. Hun populaties daalden simultaan.

Het Spitsbergen-rendier, de Spitsbergen-alpensneeuwhoen, de oostelijke veldmuis en de poolvos vormen een eenvoudig ecosysteem op Spitsbergen, een eilandengroepje in de Noordelijke ijszee, boven Noorwegen. Ze zijn de enige soorten die de extreme koude in die regio aankunnen.

De poolvos is de enige vleeseter en is op de karkassen van de drie herbivoren – en dan vooral het rendier – aangewezen. De Noorse bioloog Brage Hansen en zijn collega’s onderzochten de jaarlijkse gegevens van de vier dierenpopulaties en vergeleken de fluctuaties met de weersomstandigheden die lokaal gemeten werden in die periode. De biologen stelden vast dat extreme weersomstandigheden de spelers in dat kleine ecosysteem synchroon decimeerden. Vooral de hevige winterse regen die vastvriest op de besneeuwde toendra is nefast voor de drie herbivoren. De planteneters kunnen niet meer grazen en komen de winter en de lente niet meer door. Hun aantallen daalden simultaan.

Goed nieuws voor de poolvos, zou je denken: die kan zijn geluk niet op met al die karkassen. De onderzoekers zagen dan ook meer vossenjongen in de daaropvolgende lente en zomer. Maar dat is uitstel van executie: een jaar later boert ook de poolvospopulatie achteruit. Reden: de rendieren die de vorige harde winter overleefden zijn robuuster en ondervinden tegelijk minder competitie voor voedsel. Dat levert veel minder karkassen op voor de poolvos, waardoor er veel minder vossenjongen zijn en ook die populatie sterk achteruitgaat. Het onderzoek is beschreven in Science deze week. (rvb, jdv)