Je hoort af en toe op radio en televisie dat code geel, oranje of rood actief wordt. Weerman Bram Verbruggen legt in deze aflevering uit hoe die weerwaarschuwingen bepaald worden.
Voor België is het KMI bevoegd voor de nationale weerwaarschuwingen en dit per provincie, wat soms wel een uitdaging is want een provincie, dat is een gebied van ongeveer 60 op 60 kilometer, dat is naar meteorologische normen een vrij klein gebied. Voor de kust werd nog een aparte zone voorzien, terecht wat daar heerst een microklimaat.
Code geel, oranje en rood bestaan dus, van minder erg naar erg, van een beperkte overlast en schade bij code geel naar rampscenario’s bij code rood. Nu, het inschatten van overlast en schade is zeer moeilijk voor een weervoorspeller. Zal 30 liter water per vierkante meter op één uur tijd leiden tot overstromingen en ondergelopen kelders? In sommige straten wel, in andere niet. Dat hangt af van de staat van de rioleringen en het lokale waterbeheer. Moeilijk in te schatten dus voor een weerman of –vrouw.
De waarschuwingen zijn gelukkig niet gebaseerd op de persoonlijke interpretatie of het gevoel van de voorspeller van dienst, maar wel op objectieve criteria die afgetoetst worden door meerdere voorspellers en door het hoofd van de weerkamer. Er bestaat dus een checklist en hele procedure.
Wanneer zwaar weer op komst is, wordt de situatie meerdere dagen op voorhand ingeschat en gekwantificeerd op basis van wat de weermodellen berekenen en de ervaring van de weersvoorspellers in de weerkamer. Er wordt hiervoor beroep gedaan op objectieve criteria: limieten uitgedrukt in cijfers, die wanneer ze overschreden worden in minstens een kwart van de provincie aanleiding geven tot een code geel, oranje of rood. Voor wind bijvoorbeeld zorgen rukwinden tussen 80 en 100km/u voor een code geel, tussen 101 en 130km/u voor code oranje en bij meer dan 130km/u voor code rood.
Een waarschuwing bestaat ook niet alleen uit een kleurencode, maar er hoort ook een begeleidende tekst bij waarin de weerdienst de nodige duiding kan geven rond onzekerheid, de regio en de verwachte impact. Die tekst is genuanceerd en weloverwogen en dus een absolute must om te lezen.
Wanneer de waarschuwingscriteria bereikt worden met een zekerheid van minstens 65%, wordt een waarschuwing uitgestuurd. Voor een gele waarschuwing gebeurt dat in principe 48u van tevoren, voor een oranje en rode waarschuwing wordt er meestal langer gewacht. Een oranje waarschuwing wordt in principe niet vroeger dan 24u op voorhand uitgevaardigd en een code rood, wat toch wel uitzonderlijk is, wordt maximaal 12u van tevoren afgeblazen om met een grotere zekerheid de situatie in te kunnen schatten. Die zekerheid is belangrijk omdat het activeren van een code oranje of rood ervoor zorgt dat een kettingreactie van procedures en veiligheidsmechanismes in gang wordt gezet zoals bijvoorbeeld een verhoogde waakzaamheid en aanwezigheid of oproepbaarheid van overheidsdiensten.
Achter de schermen gebeurt er heel veel. U kan dus gerust zijn, over het weer wordt constant gewaakt. Indien er gevaarlijk weer op komst is, zal u het geweten hebben en nu heeft u ook een idee hoe die weerwaarschuwingen tot stand komen.
