Kikker hoort met zijn mond

De piepkleine kikker Sooglossus gardineri beschikt niet over een middenoor met een trommelvlies, maar kan toch horen. Dat doet hij met zijn mond, melden Franse wetenschappers in het vakblad PNAS.

De kikker leeft op de Seychellen is met zijn lengte van ongeveer een centimeter een van de kleinste kikkersoorten ter wereld. De wetenschappers ontdekten met behulp van X-stralen dat de kikker geluid via zijn mond naar zijn binnenoor geleidt.

Het vermogen om te horen ontstond tijdens het trias, de periode van 250 miljoen tot 200 miljoen jaar geleden. Hoewel er sindsdien heel wat variatie in de gehoorsystemen van dieren is geslopen, beschikken ze allemaal over een middenoor met een trommelvlies en gehoorbeentjes. Bij sommige dieren, zoals kikkers, die niet over een uitwendig oor beschikken, bevindt dat binnenoor zich tegen het oppervlak van de kop. Geluidsgolven doen het trommelvlies trillen, dat de trillingen via de gehoorbeentjes doorgeeft aan het binnenoor. Daar zetten haarcellen ze om in elektrische signalen die naar het brein worden gestuurd.

Zonder middenoor heet horen onmogelijk te zijn, aangezien 99,9 procent van het geluid door de huid wordt weerkaatst. Toch slaagt Sooglossus gardineri daarin. Dat bleek toen de wetenschappers kikkergeluiden afspeelden en mannelijke kikkers antwoordden.

Het team onderzocht de kikkers vervolgens met behulp van X-stralen, om te achterhalen welk deel van hun lichaam het geluid geleidde. Daaruit bleek dat hun mond dienst doet als versterker voor geluidsgolven die de dieren met hun hoofd opvangen. Twee aanpassingen helpen daarbij: ter hoogte van de grens tussen de mondholte en het binnenoor komen minder weefsellagen voor en zijn de resterende lagen dunner. (ddc)