Over smaken en kleuren valt niet te twisten. Behalve als je een vogel bent en ‘mooi’ herkennen voedsel oplevert.
Ik bewonder duiven. De kans is groot dat jij er anders over denkt. Ja, het zijn vliegende ratten, maar dat is net waarom ik ze zo fascinerend vind. Ze lijken dommer dan een kapotte stoel, maar dat is slechts schijn. Hun totale gebrek aan angst voor de mens en hun eindeloze aanpassingsvermogen stelde hen in staat om wereldwijd ‘ons’ luchtruim te veroveren. Net zoals ratten ‘onze’ gronden domineren.
Duiven zien het verschil tussen mooie en lelijke kunstwerkjes. Straf, want ze moeten daarvoor eerst leren wat wij mooi of lelijk vinden
Duiven zijn tot meer in staat dan graan te pikken uit de handen van toeristen of griezelige omaatjes. Japanse onderzoekers toonden aan dat duiven het verschil zien tussen mooie en lelijke kunstwerkjes. Dat is behoorlijk straf, want de vogels moeten daarvoor eerst de criteria aanleren die wij hanteren om iets mooi of lelijk te vinden.
De Japanse wetenschappers deden een test met kindertekeningen. Eerst lieten ze vrijwilligers kindertekeningen inschatten als mooi of lelijk. Daarna toonden ze de tekeningen op een computerscherm aan een stelletje duiven. Pikten ze op een mooie tekening, dan kregen de duiven graantjes. Een lelijke tekening leverde hen niets op. Om de een of andere reden hadden de duiven snel door welke tekeningen voedsel opleverden en welke niet.
Dan waren de kinderen weer aan de beurt. Ze maakten nieuwe mooie tekeningen. Of lelijke, afhankelijk van hun talent en vooral de beoordeling van vrijwilligers. De duiven hadden de prentjes nooit eerder gezien. Toch slaagden ze er feilloos in om de mooie van de lelijke te onderscheiden en hun buikje rond te eten.
Dat de wetenschappers nog even de grootte van de tekeningen en de grijswaarden ervan aanpasten, vormde geen probleem voor de connoisseur-duiven. Ze kunnen zich de criteria eigen maken die wij gebruiken om een tekening als mooi of lelijk te klasseren. Indrukwekkend, zeker omdat wij niet eens zelf weten welke maatstaven we hanteren. Vaak vinden we iets gewoon mooi of lelijk.
Duif wordt oncoloog
Duiven zijn niet alleen kunstkenners, ze interpreteren ook medische beelden. Amerikaanse onderzoekers leerden duiven zoeken naar kalkafzettingen in borstweefselstalen. Die afzettingen wijzen vaak op de aanwezigheid van kanker. De duiven konden door een pik op een knop aangeven of het om een goedaardig of kwaadaardig weefsel ging. Enkel een juiste keuze leverde een beloning op.
Na twee weken training interpreteerden de duiven 84 procent van de beelden correct. Met beelden die ze nooit eerder hadden gezien, was dat nog 72 procent. De duiven deden het daarmee even goed als radiologen die dezelfde beelden te zien kregen.
Kippen weten wie knap is (en wie niet)
Zweedse wetenschappers gingen een stapje verder. Zij wilden weten of kippen met een foto het verschil kunnen leren tussen mooie en lelijke mensen. Ze gingen op dezelfde manier te werk als de Japanners met hun duiven. Vrijwilligers beoordeelden foto’s van mannen en vrouwen, en de kippen kregen enkel graan als ze pikten op beelden van mooie mensen. Jawel: na wat training leerden de kippen mooie mensen herkennen. Ook mensen die ze nooit eerder hadden gezien en waar ze dus geen graan aan konden linken.
Genoeg gelachen. Hoe onnozel deze onderzoeken ook mogen lijken, de wetenschap leert er wel degelijk ernstige dingen uit. Veel mensen veronderstellen dat schoonheid een uitsluitend sociale creatie is. Over smaken en kleuren valt niet te twisten en wat we mooi vinden, kiezen we zelf. Dat klopt vermoedelijk niet helemaal. Dat duiven en vogels mooi en lelijk van elkaar kunnen onderscheiden, suggereert dat er iets in hun brein zit dat onbewust schoonheid herkent. Dat iets kan ook in ons brein zitten.
Als dat niet volstaat om je van het nut van deze onderzoeken te overtuigen, dan misschien wel het idee dat we juryleden van missverkiezingen vanaf nu gerust kunnen vervangen door een stelletje echte kiekens.
