Kleurverandering bij octopussen ontrafeld

Octopussen en inktvissen bepalen zelf de dikte en grootte van reflectorische cellen in hun huid. Zo kunnen ze doelbewust van kleur veranderen.

De manier waarop licht weerkaatst op een object, bepaalt de kleur waarmee dat object wordt waargenomen. Ook octopussen en inktvissen, de zogenoemde Cephalopoda, maken van dat principe gebruik. Ze kunnen de kleur van hun huid naar believen aanpassen om vijanden te omzeilen of om een partner te verleiden. Daarvoor gebruiken de cephalopoden het unieke proteïne reflectine.

Onderzoekers van de University of California, Santa Barbara wilden weten hoe de dieren dat eiwit activeren en namen een kijkje op het niveau van de cellen en de moleculen. De kleurverandering bleek het resultaat van een fysieke verandering in de cellen die het eiwit bevatten. Alle reflectinemoleculen bevinden zich in gespecialiseerde cellen, iridocyten, in de huid van het dier. Die cellen bestaan uit een reeks opeengestapelde plaatjes, de lamellae. Door water aan die plaatjes toe te voegen of te onttrekken, veranderen de dikte en de grootte ervan. En dus ook de manier waarop het licht breekt op de reflectinemoleculen.

De verschillen in dikte en grootte van de lamellae zijn minuscuul, maar resulteren toch telkens in een andere kleur. Cephalopoden kunnen hun plaatjes in zodanig veel vormen transformeren, dat ze zowat elke kleur van het zichtbare spectrum doelbewust kunnen aannemen. De bevindingen werden gepubliceerd in het vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences. (il)