'Klimaat te grillig om versneld afsmelten ijskappen te voorspellen'

Het waarnemen van de ijskappen van Antarctica en Groenland met behulp van satellieten doen we nog te kort om met zekerheid te kunnen stellen dat de recente versnelling van het ijsverlies uitzonderlijk is, of dat dit een gevolg is van natuurlijke processen. Dit meldt een internationaal team van wetenschappers, waaronder onderzoekers van de Universiteit Utrecht, in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Geoscience.

Als de ijskappen van Antarctica en Groenland geheel zouden smelten, zijn ze samen goed voor 63 meter zeespiegelstijging. Omdat de complexe processen in het ijs nog maar beperkt gemodelleerd kunnen worden, zijn ze de grootste bron van onzekerheid in de modellen voor toekomstige zeespiegelstijging. Daarom wordt deze stijging vaak geschat door het huidige ijsverlies te extrapoleren naar de toekomst.

Extrapolatie is niet geoorloofd Om te beoordelen of deze extrapolatie geoorloofd is, vergeleken de onderzoekers de waarnemingen van het Gravity Recovery and Climate Experiment (GRACE) met een langere reconstructie van de ijsmassa gebaseerd op een model van de Universiteit Utrecht. Hieruit blijkt dat het gemeten ijsverlies groter is dan we van natuurlijke processen kunnen verwachten, maar de versnelling van de laatste jaren is dat nog niet.

“De studie concludeert dat de huidige bijdrage aan de zeespiegelstijging van de ijskappen vooralsnog niet zomaar geëxtrapoleerd kan worden”, aldus Michiel van den Broeke van de Universiteit Utrecht. “Zulke extrapolaties kunnen de zeespiegelstijging tot 35 cm te hoog of te laag laten uitvallen in 2100. Er is ten minste nog 10 jaar aan observaties nodig om deze foutmarge naar een aanvaardbaar niveau terug te brengen.”

Klimaatruis kan leiden tot ogenschijnlijk ijsverlies

Sinds 2002 meten de satellieten van GRACE veranderingen in het aardse zwaartekrachtsveld. “Hieruit blijkt dat Antarctica en Groenland grote hoeveelheden ijs verliezen – ongeveer 300 miljard ton per jaar – en dit gaat steeds sneller”, zegt de leider van de studie Bert Wouters (Universiteit van Bristol). “Vergeleken met de eerste jaren van de satellietmissie, is het ijsverlies in de laatste jaren bijna verdubbeld”

Toch is er geen consensus over de oorzaak van deze toename. Behalve de door de mens veroorzaakte opwarming zijn er verschillende natuurlijke processen die tot ijsverlies kunnen leiden, bijvoorbeeld het verschuiven van weersystemen in de Noord-Atlantische Oceaan of langzame schommelingen in oceaanstromingen. De kans bestaat dat die natuurlijke versnelling niet aanhoudt in de toekomst. Het is dus nog te vroeg om de huidige meting zomaar te extrapoleren naar de toekomst. Zulke extrapolaties kunnen de zeespiegelstijging tot 35 cm te hoog of te laag laten uitvallen in 2100. Er is ten minste nog 10 jaar aan observaties nodig om deze foutmarge naar een aanvaardbaar niveau terug te brengen.