Koekoekmoeders kunnen ongestoord hun ei in het nest van een pleeggezin leggen omdat ze lijken op een roofvogel. De vermomming verliest haar kracht wanneer er te veel soortgelijkende koekoekmoeders in de buurt vliegen.
Elke koekoek (Cuculus canorus) is een adoptiekind. Vrouwelijke koekoeken leggen hun ei in het nest van een pleeggezin, vaak een koppel veel kleinere zangvogels. Evolutie heeft de koekoekmoeders een handig wapen geschonken om ongestoord hun ei bij wildvreemden te leggen: een afschrikwekkende vermomming. De vrouwtjes lijken op een roofvogel, waardoor de toekomstige pleegouders haar niet van het nest durven te verjagen. Er bestaan twee varianten: de sperwer-dubbelganger en de roestkleurige vermomming die (op afstand) lijkt op een uil. Mannelijke koekoeken zijn trouwens altijd grijs.
Wedloop
Duitse evolutiebiologen bestudeerden nu de genetische basis voor de vermomming. Omdat de bijzondere imitaties alleen bij vrouwtjes voorkomen, bestudeerden de onderzoekers het, bij vogels, ‘vrouwelijke’ W-chromosoom, en het mitochondriale DNA, dat ook uitsluitend langs de moederlijn wordt doorgegeven. De wetenschappers vergeleken het DNA ook met dat van de boskoekoek (Cuculus optatus), een zustersoort van onze koekoek. Ze toonden zo aan dat de kleurvarianten al bij een voorouder voorkwamen. De vermomming is onderdeel van de wedloop tussen de koekoek en de pleeggezinnen. De wetenschappers toonden ook aan dat de zeldzame variant altijd wint. Als er bijvoorbeeld veel sperwerachtige koekoeken of veel sperwers in de buurt zijn, leren de gastvogels na verloop van tijd om te onderscheiden of de vogel voor hen een sperwer of een koekoek is. Dan is de roestbruine variant in het voordeel, omdat die minder vaak voorkomt en niet herkend wordt door de gastouders. Op die manier zijn er na verloop van tijd veel roestkleurige koekoeken, en is de sperwer-dubbelganger weer in het voordeel. Omdat de zeldzaamste van de twee varianten altijd in het voordeel is, schommelt het systeem en blijft de genetische variatie lang behouden.
Doe mee met #eosleeft
Met artificiële intelligentie is het eenvoudiger dan ooit om massaal misinformatie viraal te laten gaan op sociale media. Eos Wetenschap vzw wil een baken zijn voor iedereen die op zoek is naar wetenschappelijk onderbouwde journalistiek.
Dankzij de financiële steun van onze community kunnen we dit onafhankelijk blijven doen zonder beïnvloeding van politieke of commerciële spelers.
Wij verstoppen ons niet achter een paywall, omdat we geloven dat open, kwaliteitsvolle wetenschapsjournalistiek leidt tot een vrijere en betere wereld.
Wil je meer weten over de missie van Eos? Klik hier.
Deel je onze missie? Help mee om onze impact te vergroten.
