Leren uit eerdere ervaringen vereist een brein, toch? Nieuw onderzoek naar kwallen trekt die veronderstelling in twijfel.
De tropische dooskwal Tripedalia cystophora leeft in mangrovemoerassen. Daar zwemmen de kwallen in troebel water, waarin ze ook nog eens de onderwatertakken van mangrovebomen moeten ontwijken. Gelukkig zijn de beestjes uitgerust met wel 24 ogen.
Duitse en Deense wetenschappers bootsten die natuurlijke leefomgeving na in een tank door grijze en witte strepen aan te brengen op de wanden. De grijze strepen simuleerden de mangrovetakken, die zich voor de kwallen verder af leken te bevinden dan ze in werkelijkheid waren. Aanvankelijk botsten de kwallen dan ook gewoon tegen de wand aan. Maar na enige tijd hielden ze afstand van de strepen en botsten ze vier keer minder dan in het begin. De kwallen pasten dus hun gedrag aan op basis van eerdere ervaringen.
Zes ogen
In een volgend experiment probeerden de wetenschappers het onderliggend mechanisme van dat leervermogen bloot te leggen. Ze isoleerden een van de gezichtscentra – rhopalia – van de kwallen. In elk rhopalium bevinden zich zes ogen en een soort pacemaker die de pulserende bewegingen van kwallen aanstuurt. Het rhopalium reageerde niet bij het zien van een lichtgrijze streep, die werd geïnterpreteerd als verre tak. Dat gebeurde wel toen de onderzoekers gelijktijdig lichte elektrische schokjes toedienden. Toen die stimulatie naderhand weer werd weggelaten, bleef de pacemaker reageren wanneer er een grijze streep werd getoond. Uit dit tweede experiment blijkt volgens de onderzoekers dat het leervermogen zich in de visuele centra van de kwal bevindt. Hoe de kwal die herinneringen opslaat, blijft voorlopig onduidelijk.
Credit beeld: Jan Bielecki
