Meest complete mensapenstamboom

Spaanse en Amerikaanse onderzoekers publiceren deze week in Nature de tot nu toe grootste catalogus van genetische diversiteit bij mensapen. Aan de hand daarvan weten we hoe de mensapen evolueerden.

De genen onthullen dat zowat alle wilde populaties inteelt kennen maar dat die het meest voorkomt bij de oostelijke laaglandgorilla. Die kennen dan ook de laagste genetische diversiteit, samen met niet-Afrikaanse mensen, westelijke chimpansees en bonobo’s. Gorilla’s die in gevangenschap geboren worden, kennen dan weer een rijkere genenpoel omdat ze voorouders van verschillende ondersoorten hebben.

Uit het genetisch onderzoek werd ook een stamboom van de mensapen opgemaakt. Uit de gemeenschappelijke voorouder splitste zich 10 miljoen jaar geleden de orang-oetan af, de enige soort die niet in Afrika voorkomt maar in Azië. Daarna volgden de gorilla en de mens.

De overgebleven tak diversifieerde onder meer doordat rivieren een onoverkomelijke grens vormen. Door de brede Congostroom raakten de bonobo’s iets minder dan een miljoen jaar geleden afgezonderd van de chimpansees. De Sanaga-rivier in Kameroen splitste vervolgens de overgebleven groep chimpansees. Ten westen van de rivier leven nu de westelijke en Nigeriaans-Kameroense chimpansees, ten oosten de centrale en oostelijke chimpansees.

De onderzoekers ontrafelden de genen van 79 apen, in het wild of in gevangenschap geboren, van alle zes grote soorten (bonobo’s, chimpansees, de oostelijke en westelijk gorilla, orang-oetans en mensen), en zeven ondersoorten. De onderzoekers wijzen er op dat de populatie van veel mensapen in aantal afneemt door onder meer habitatverlies. Dit genetisch onderzoek komt dus niets te vroeg. (tn)