Olifantenherpes komt voor in de natuur en in dierentuinen. ZOO Antwerpen & ZOO Planckendael startten een nieuwe wetenschappelijke zoektocht naar een vaccin aan de Universiteit Utrecht.
Een uitbraak van olifantenherpes is veelal acuut en levensbedreigend. Het virus is latent in het bloed van olifanten aanwezig. De ontwikkeling van een vaccin is cruciaal en zou een wereld van verschil betekenen voor olifanten, zowel in dierentuinen als in de natuur. Daarom hebben ZOO Antwerpen en ZOO Planckendael via crowdfunding een geldbedrag van liefst 75.000 euro gegenereerd dat cruciaal was om een gloednieuw wetenschappelijk onderzoek te starten rond de ontwikkeling van een vaccin aan de Universiteit van Utrecht, Nederland. Het gaat om een onderzoeksproject naar de bestrijdbaarheid van het virus. Er wordt concreet gezocht naar een inenting. Professor. dr. Xander de Haan, viroloog aan de Universiteit van Utrecht: “Wij trekken ons het lot van de olifanten aan en willen graag een vaccin ontwikkelen tegen het virus. Dat gaan we doen door de sleutels die het virus gebruikt om een cel binnen te komen na te maken en die als vaccin te gaan gebruiken.” Die sleutels kunnen de onderzoekers ook gebruiken om vast te stellen waar in het dier het virus precies voorkomt. “Als we weten hoe de ziekte tot stand komt, kunnen we ook een therapie ontwikkelen”, vult professor. dr. Victor Rutten aan, immunoloog aan de Universiteit van Utrecht. “Er zijn nog extra fondsen nodig. Maar dit project is van uitermate groot belang.”
Op dit moment is inzicht in het herpesvirus wereldwijd quasi onbestaande. De zoektocht aan de Universiteit van Utrecht kan voor een baanbrekend resultaat zorgen. Eens een vaccin ontwikkeld, zou er een wereld van verschil ontstaan, zowel in dierentuinen als in de natuur. Zo’n studie neemt uiteraard een aantal jaren in beslag. Daarom is het intussen belangrijk ook te zoeken naar signalen die een acute herpesuitbraak kunnen voorspellen. Omdat er verschillende types herpes bestaan, dodelijke en minder agressieve, willen de wetenschappers van het Centre for Research (CRC), het wetenschappelijk onderzoekscentrum van ZOO Antwerpen & ZOO Planckencael, de verschillende virussen preventief opsporen met innovatieve genetische analyses van olifantenbloed. “Met een speciale QPCR-machine kunnen we DNA bestuderen”, zegt Philippe Helsen, conservatiegeneticus bij ZOO Antwerpen en ZOO Planckendael. “Veel nauwkeuriger dan we dat voordien deden. We kunnen concentraties opmeten die in deze studie nodig zijn. We weten dat herpes vaak latent aanwezig is in kleine hoeveelheden in olifantenbloed. Op een bepaald moment is er een boost. Net doordat we nu zo’n gevoelig apparaat hebben, kunnen we die snelle stijging veel nauwkeuriger oppikken.” De apparatuur bestaat al wel langer, maar werd tot voor kort niet gebruikt voor het opsporen van herpes. “Elk stukje DNA, elk virus, is anders en er moeten nieuwe methodieken worden gemaakt om die specifieke virussen op te sporen. Tot voor kort was het heel moeilijk om herpes op te sporen binnen olifanten omdat het een speciaal virus is. Ondertussen weten we hoe we het kunnen doen en kunnen we het ook toepassen. “Met screenings in huis kunnen we korter op de bal spelen. Stalen hoeven niet meer naar externe laboratoria.”
Er wordt dus regelmatig bloed afgenomen bij olifanten dat in het labo van ZOO Antwerpen wordt onderzocht. Door dat op langere termijn te doen, kan er gezien worden hoe het virus zich evolueert binnen een specifieke olifant. “We kunnen het virus zo sneller opsporen en hopen deze informatie te kunnen gebruiken om te ontdekken welke parameters belangrijk zijn bij een plotse boost van herpes. Door systematisch rapporten op te maken van afwijkende bloedwaarden wordt een uitbraak, die tot voor kort acuut was, meer voorspelbaar. De data die we hier verzamelen, zijn belangrijk om de triggers te onderzoeken die acute aanvallen van herpes veroorzaken en dat is informatie dat we wereldwijd nodig hebben om dit te remediëren”, besluit Helsen.
Ga op ontdekking op www.ZOOscience.be en ontmoet de wereld áchter onze dierentuinen. Ontdek waarom wij wetenschappelijk onderzoek doen, ga mee op expeditie naar Bulgarije, kom te weten hoe het genetisch onderzoek de okapi’s helpt en waarom we haren verzamelen van goudkopleeuwaapjes.
