Ook neanderthalers waren kunstenaars

Rotsschilderingen zoals die in de beroemde grotten van Altamira (in Noord-Spanje), en van Lascaux en van Pech Merle (in Zuid-Frankrijk), zijn het werk van vroege moderne mensen. Die mensen werden tot voor kort aangeduid als cro-magnons, maar inmiddels spreken wetenschappers gewoon van vroege Homo sapiens. Deze oermensen leefden rond 25.000 jaar geleden en de meeste rotskunst is dan ook niet zelden ouder.

Een internationaal team van wetenschappers heeft nu echter in drie (andere) Spaanse grotten een baanbrekende ontdekking gedaan. Uit nauwkeurige dateringen konden ze afleiden dat de houtskool waarmee de door hen onderzochte rotstekeningen waren gemaakt, véél en véél ouder was dan die in Altamira en Lascaux. Tot liefst 64.000 jaar oud, wat de grottekeningen met voorsprong de oudste kunstwerken in Europa maakt – in Afrika zijn iets oudere afbeeldingen gevonden. Twee van de drie grotten liggen in het zuiden van het Iberisch schiereiland (bij Malaga en in Extremadura), één ligt in de buurt van Altamira, in de noordelijke regio Cantabrië.

De hoge ouderdom van de rotstekeningen impliceert dat de makers geen moderne mensen waren, maar neanderthalers. Hiermee leveren de onderzoekers voor het eerst onweerlegbaar bewijs dat ook de oorspronkelijke (uitgestorven) bewoners van het Europese continent over goed ontwikkelde artistieke vermogens beschikte. Meer nog, de aanwezigheid van stippen, lijnen en andere geometrische figuren duiden op een zekere hang naar symboliek en abstractie, eigenschappen die we nog al te vaak alleen voor onszelf, Homo sapiens, reserveren.

De wetenschappers konden de rotskunst dateren door het radioactieve verval te meten van uranium- en thoriumkernen in het op de grotwanden aangebrachte houtskool. Die methode is betrouwbaarder dan de veel vaker gehanteerde koolstofdatering.