Biomedisch wetenschapper Sofie Claerhout (KU Leuven) heeft de Vlaamse PhD Cup gewonnen. Zij onderzocht in haar doctoraat het mannelijke Y-chromosoom en hoe dat kan helpen bij DNA-onderzoek in moordzaken.
Jaarlijks worden in Vlaanderen ruim 2.000 doctoraten afgewerkt. Met de Vlaamse PhD Cup wil SciMingo vzw het werk van pas gedoctoreerde wetenschappers dichter bij het grote publiek brengen. Het daagt wetenschappers daarbij uit om de kern van hun jarenlange doctoraatsonderzoek helder uit de doeken te doen in een presentatie van slechts drie minuten.
Nieuw DNA-hulpmiddel
Bij de finale in de Gentse Handelsbeurs wist Sofie Claerhout de jury met onder meer Lieven Vandenhaute (Radio 1) en prof. dr. Sarah Lebeer (UAntwerpen) te overtuigen met haar werk rond DNA-onderzoek bij moordzaken. Want hoewel DNA een krachtig hulpmiddel is om moordzaken op te lossen, loopt een zaak al gauw vast als het gevonden DNA op het plaatsdelict niet voorkomt in de DNA-politiedatabank of niet matcht met dat van verdachten. In zo'n gevallen wil Claerhout de dader alsnog opsporen via diens familie. Omdat zo'n 90 procent van de daders in ons land mannen zijn, focust Claerhout daarbij op het mannelijke Y-chromosoom, het enige stukje DNA dat bijna onveranderd wordt doorgegeven van vader op zoon en dat voor generaties lang.
'Op basis van dat Y-DNA kan je relatief eenvoudig op zoek gaan dichte en verre familieleden van onbekende daders.' Door vrijwilligers een DNA-staal af te laten staan, vergroot je de kans om zo'n familielid op te sporen. Eens een Y-DNA match met zo'n familielid is gevonden, gaat Claerhout vervolgens kijken naar de kleine veranderingen die dat Y-DNA toch ondergaat doorheen de generaties en vooral hoe snel die plaatsvinden. 'Je kan dan inschatten of het gaat over een broer, dan wel een verre achterneef van de dader. Zo wordt het mogelijk de stamboom te reconstrueren om zo de dader gericht op te sporen.'
Helaas is dat enkel in theorie het geval. In Nederland werden met zo'n DNA-verwantschapsonderzoek al moordzaken opgelost. In België is dat voorlopig nog niet mogelijk, vermits de wetgeving zo'n onderzoek simpelweg niet toestaat. Daar hoopt Claerhout snel verandering in te zien. Ze kon bij de finale alvast op de steun rekenen van de ouders van Ingrid Caeckaert, wiens moord dertig jaar geleden in Knokke-Heist nog steeds één van de grootste gerechtelijke mysteries is in ons land.
De jury loofde Claerhout naast haar heldere presentatie ook voor de passie waarmee ze haar onderzoek voorstelde: "De winnaar heeft duidelijk een missie, ze wil de wereld een beetje beter maken." Claerhout sloeg bovendien een dubbelslag: ze haalde ook de publieksprijs van de PhD Cup binnen. Ze wint zo een cheque voor de Vlerick Business School t.w.v. 5.000 euro en een ticket om een college te geven bij de Universiteit van Vlaanderen. Claerhout krijgt ook een publicatie in Eos Wetenschap.
Zilver en brons
Het zilver was voor bio-ingenieur Jonas Vandicke (UGent) die onderzoek voerde naar toxische schimmels in kuilmaïs. Die houden een gevaar in voor de gezondheid van melkkoeien. Benjamin Claessens (VUB) vervolledigde het podium met zijn studie naar het zuiveren van chemicaliën om bioplastics te maken.
Foto's door: Yuri Andries
