Soorten verliezen functies als anderen voor hen werken

Wanneer soorten langdurig met elkaar samenleven verliest de ene soort soms een essentiële functie doordat de ander die al vervult. Dergelijk functieverlies komt in de natuur veel vaker voor dan we denken, schrijven onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Universiteit van Wisconsin deze week in Ecology Letters.

Een sluipwesp plant zich niet meer zelfstandig voort omdat een bacterie haar eiproductie heeft overgenomen. Bladsnijdermieren verteren geen eiwitten meer omdat ze een schimmel kweken die hen van aminozuren voorziet. En het was al langer bekend dat mensen en apen zelf geen vitamine C meer aanmaken omdat er al genoeg van in hun voedsel zit.

‘Soorten profiteren als anderen voor hen werken’, zegt VU-hoogleraar Jacintha Ellers. ‘Die afhankelijkheid kan ze duur komen te staan als de partner verdwijnt, bijvoorbeeld door klimaatverandering. Zonder partner is de kans op overleven klein,’ aldus Ellers.

‘Wetenschappers hebben de omvang van gecompenseerd functieverlies lang onderschat omdat de gevolgen ervan verborgen blijven zolang de ene soort de ander voor zich kan laten werken. Maar nu zijn er steeds meer soorten waarvan het gehele genoom in kaart is gebracht. Dat maakt het makkelijker om genen op te sporen die hun functie hebben verloren. Zo komen steeds meer gevallen van gecompenseerd functieverlies aan het licht.’

De onderzoekers zochten in de wetenschappelijke literatuur naar bewijzen voor gecompenseerd functieverlies en vonden ruim veertig voorbeelden in verschillende ecologische interacties zoals mutualisme, parasitisme en herbivorie.

Gecompenseerd functieverlies komt vaak voor in parasieten en schimmels. Daarom denken de onderzoekers dat de nieuwe kennis kan worden toegepast bij plaagbestrijding in de landbouw. ‘Bestrijding moet zich niet alleen op de parasiet of schimmel richten, maar ook op de andere soort die de verloren gegane functie heeft overgenomen’, zegt Ellers. ‘Zo is er een schimmel die stengelrot in planten veroorzaakt. Om voort te planten is hij afhankelijk van een bacterie, dus door de bacterie te bestrijden kan de schimmel niet meer voortplanten.’