Strandzand is prachtig. En het is nog mooier als je begrijpt welk verhaal het vertelt over onze planeet.
Strandzand heeft meer te bieden dan je op het eerste gezicht zou denken. Het heeft verhalen te vertellen over een epische reis naar de zee. Dat komt omdat bergen hun leven beëindigen als zand op het strand.
Na verloop van tijd eroderen bergen. De modder, het zand, het grind, de keien en de rotsblokken die ze afwerpen, belanden in stromen die samenkomen en rivieren vormen. Terwijl ze naar de zee stromen, wordt al dit sediment vermalen en afgesleten in de natuurlijke versie van een rotsentrommel.
Grote rotsen vallen uiteen in kleinere stukjes, dus het meeste wat de zee bereikt is modder. Deze slib- en kleideeltjes zijn te klein om met het blote oog waar te nemen. Maar je kunt wel individuele zandkorrels zien, die gewoon grotere stukjes rots zijn.
De volgende keer dat je op het strand bent, pak dan een handvol zand vast en kijk er goed naar. Hebben alle korrels dezelfde kleur of zie je een regenboog aan tinten? Zijn ze gekarteld en hoekig, of glad en rond?
Verschillende kleuren zand komen van verschillende mineralen, zoals kaki veldspaat, wit kwarts, groene olivijn of zwarte basalt. De mix van kleuren in strandzand vertelt je uit welke gesteenten het afkomstig is.
Ook de vorm van zandkorrels geeft aanwijzingen over waar ze vandaan komen. Hoekige korrels van hetzelfde type zand hebben niet zo ver gereisd als gladde ronde korrels, die meer zijn afgesleten. En zwakke rotsen breken sneller af tot modder dan harde rotsen, dus zand wordt meestal gemaakt van hardere soorten die langzaam afbreken.
Ongeveer een tiende van het sediment dat de zee bereikt bestaat uit zand. Deze deeltjes zijn tussen ongeveer een halve en 2 millimeter groot, wat groot genoeg is om niet meteen naar de diepzee te stromen.
Maar het strand is slechts een tijdelijke halte voor zand. Grote golven trekken het weg van de kust en kleinere golven duwen het langs de kust. Een strand voeden met zand is dus essentieel om het zanderig te houden.
Toch staan veel stranden vandaag de dag onder druk. Veel dammen houden het zand vast dat door rivieren stroomt. Alles bij elkaar hebben menselijke activiteiten ongeveer de helft van het zand tegengehouden dat anders op de stranden van de wereld terecht zou zijn gekomen.
Maar de mens heeft de golven niet uitgeschakeld, dus als het strandzand wegspoelt en niet wordt aangevuld, erodeert de kustlijn. Dat betekent dat veel stranden over de hele wereld langzaam maar zeker krimpen.
Dus de volgende keer dat je je tenen in het strandzand graaft, denk dan aan de epische reis die het zand heeft afgelegd om onder je voeten terecht te komen. Neem even de tijd om na te denken over waar het zand vandaan komt en over waar het naartoe gaat.
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op The Conversation.
