De aandachtige en vertederende kanteling van het kopje kan erop wijzen dat je pup probeert te verwerken wat je zegt.
Vraag je hond of hij zin heeft om naar het park te gaan en je krijgt misschien als antwoord een nieuwsgierig kijkende scheve kop. Dit schattige hondengedrag is bekend bij hondenbezitters, maar niemand weet echt waarom de beste vriend van de mens dit doet en wetenschappers hebben slechts één onderzoek gepubliceerd dat zich richt op mogelijke redenen voor het kantelen van de kop bij honden. Dat onderzoek suggereert dat de dieren hun harige hersenpan optillen bij het verwerken van bekende woorden.
‘Als mensen zich een verhaal of iets anders herinneren, kantelen ze hun hoofd naar de zijkant en hebben ze het mentale beeld ervan in het hoofd’, zegt Andrea Sommese, onderzoeker dierlijke cognitie aan de Eötvös Loránd Universiteit in Hongarije en hoofdauteur van het onderzoek. ‘Waarschijnlijk geldt hetzelfde voor honden.’
Veel dieren kantelen hun kop als ze geconfronteerd worden met bezienswaardigheden, geluiden en geuren. ‘Veel hiervan heeft te maken met het hebben van een voorkeursoor of neusgat’, zegt Sommese.
‘In andere gevallen gaat het om het lokaliseren van een geluid’, zegt Julia Meyers-Manor, dierlijke cognitie onderzoeker op het Ripon College die niet betrokken was bij het onderzoek. ‘Mensen doen het, vogels doen het, honden doen het’, zegt ze. ‘Veel verschillende diersoorten kantelen hun kop omdat dit de hoek verandert waarin hun oren zich bevinden, waardoor het geluid het ene oor sneller bereikt dan het andere.’
Kerkuilen zijn bijvoorbeeld kampioen in het kantelen van hun kop en kunnen ook hun nek 270 graden draaien. Deze aanpassing helpt hen om hun ogen, die grotendeels onbeweeglijk zijn, op hun prooi te richten en stelt hen in staat om hun gevoelige oren in bijna elke richting te richten, volgens een studie uit 2017 in het Journal of Anatomy.
Hoogbegaafde honden
Maar in tenminste sommige gevallen lijkt het gedrag bij honden meer te maken te hebben met het verwerken van informatie dan met het verzamelen ervan. Sommese en zijn collega's bestudeerden een subset van ‘hoogbegaafde’ honden die de namen van veel afzonderlijke speeltjes konden leren - een prestatie die bijna onmogelijk is voor de gemiddelde hond. Bij het vergelijken van de prestaties van deze uitmuntende honden met hun soortgenoten die niet getraind konden worden om speelgoednamen te leren, ontdekten de onderzoekers dat de hoogbegaafde honden 43 procent van de tijd hun hoofd schuin hielden als hun baasje de naam van een van hun speeltjes zei. Dat zagen ze in slechts 2 procent van de gevallen bij de typische, gewone honden.
De hoogbegaafde honden kantelden hun hoofd altijd in dezelfde richting, ongeacht waar hun eigenaar stond. ‘Dat suggereert dat het gedrag niet te maken had met het lokaliseren van het geluid, maar met het verwerken ervan en het koppelen aan een mentaal beeld’, aldus Sommese.
‘Waarschijnlijk gebeurt dit niet bij de typische honden, omdat die geen naam associëren met een bepaald speeltje en dus geen herinnering kunnen oproepen’, zegt hij. Maar een gewone hond zou kunnen reageren met een hoofdkanteling op iets dat hij wel relevant vindt, zoals de belofte van een traktatie of een wandeling in de buurt.
Sommese en zijn collega's publiceerden hun bevindingen in 2021 in het tijdschrift Animal Cognition, en ze hebben het hoofdkantelende aspect van cognitie bij honden nog niet verder kunnen onderzoeken.
Waarom lijkt het kantelen van het hoofd honden te helpen bij het verwerken van een bekend woord? Het zou te maken kunnen hebben met het feit dat de hersenen lateraal verdeeld zijn, wat betekent dat de verwerkingsgebieden voor bepaalde stimuli zich aan de ene of de andere kant bevinden. Bij mensen is taalverwerking meestal gecentreerd aan de linkerkant van de hersenen. Volgens een onderzoek uit 2016 gepubliceerd in Science verwerken honden bekende menselijke woorden aan de rechterkant van de hersenen.
Volgens Meyers-Manor zou het kopkantelen ook een sociale aanwijzing kunnen zijn die anderen laat zien dat je actief bent en betrokken bij wat er om je heen gebeurt. Dit sociale aspect zou kunnen verklaren waarom mensen het kantelen van het hondenkopje interpreteren als een teken van aandachtige nieuwsgierigheid - en waarom wij het zo schattig vinden.
