Trekvogels leggen vaak onvoorstelbare afstanden af. Er is al veel bekend over de manier waarop ze die migratietochten volhouden. Recent onderzoek voegt daar echter een verrassend nieuw element aan toe: de kleur van hun veren.
De kern van de conclusies van de studie onder leiding van Kaspar Delhey (Max Planck Institute for Ornithology) is zeer herkenbaar. Hoe lichter de kleding die wij in de zomer dragen, hoe minder last we hebben van de hitte omdat die minder warmte absorbeert dan donker textiel. Op precies dezelfde manier houden trekvogels zichzelf koel tijdens de heetste etappes van hun tochten: met dank aan lichter gekleurde verentooien.
Delhey’s focus binnen zijn ornithologisch onderzoek ligt op het doorgronden van de kleurendiversiteit van vogels. Meer bepaald op het fenotype-luik daarvan: de waarneembare kenmerken, als resultaat van de invloed van de omgeving (milieufactoren) op de genetische aanleg. Het begon bij een relatief evidente observatie. ‘Over zowat alle soorten heen stelden we vast dat trekvogels een lichter gekleurde verentooi hebben dan niet-migrerende vogels.’ Maar niet alleen dat, het viel Delhey en zijn team ook op dat die kleur lichter wordt naarmate de trekvogels langere afstanden naar het zuiden afleggen. Kort samengevat en vertaald naar ons land: een vogel die vanuit België naar een ander continent migreert heeft voor die tocht blekere vleugels dan een soort die tijdens haar reis binnen Europa blijft. En die heeft op haar beurt lichter gekleurde vleugels dan een vogel die de winter bij ons doorbrengt.
Klimaatverandering
‘Maar een van de meest verrassende vaststellingen’, stelt Delhey, ‘was hoe consistent zich dit aftekent over de verschillende soorten heen. We zagen het patroon terug bij zowel grote als kleine soorten, bij watervogels net zo goed als bij landvogels...’ Van daaruit formuleerde het team twee samenhangende onderzoeksvragen: heeft dit iets te maken met de klimaatopwarming, en gaat het om een evolutionaire aanpassing? ‘Onze bevindingen wijzen in de richting van een lichter wordende verentooi als evolutionair antwoord op het toenemende risico op oververhitting tijdens hun migratietocht. Dit is een zoveelste indicatie van de belangrijke rol die temperatuur en andere klimaatfactoren spelen. Met alle implicaties van dien voor het wetenschappelijk greep krijgen op de wisselwerking tussen de opwarming van de aarde en mogelijke adaptieve evolutionaire antwoorden daarop.’
