Ozon beschermt ons tegen schadelijke straling, maar kan ons ook ziek maken. Weerman Bram Verbruggen over "goede" en "slechte" ozon.
Ozon, chemische formule O3 (3 zuurstofatomen dus), is een gas dat altijd aanwezig is in onze atmosfeer. Het ontstaat wanneer zuurstof, O2, door UV-stralen eerst wordt gesplitst in twee aparte zuurstofatomen, om daarna met z’n drietjes een O3-molecule of ozonmolecule te vormen. Het enige wat je dus nodig hebt is zuurstof en voldoende sterke UV-stralen, afkomstig van de zon.
Ozon ontstaat meestal enkel op grote hoogte, in de ozonlaag in onze stratosfeer, waar het ons beschermt tegen schadelijke UV-stralen. Moest dit beschermende schild niet bestaan, dan zou onze huid zeer snel verbanden met aantasting van ons DNA (en dus kankers) tot gevolg.
Enkele decennia geleden werd vastgesteld dat de ozonconcentraties hoog in de lucht aan het verminderen waren. Er werd toen gesproken van “het gat in de ozonlaag”. De oorzaak werd toegeschreven aan luchtvervuiling door chloorfluorkoolwaterstoffen of “CFK-gassen” die vroeger voornamelijk in koelsystemen zaten. Gelukkig werd dit probleem op wereldschaal aangepakt en is sinds 1989 het Montreal Protocol van kracht, een internationaal verdrag ter bescherming van de ozonlaag. Sindsdien is de ozonlaag herstellende, met de laagste ozonconcentraties boven Australië en Nieuw-Zeeland.
Ozon op grote hoogte is dus onmisbaar, daarom noemen we het “goede” ozon. Er bestaat ook “slechte” ozon. Op heel zonnige dagen, met dus een sterke UV-straling, kan ozon zich ook op lagere hoogte vormen uit een reactie met luchtvervuiling. Dat kan bij de mens voor gezondheidsproblemen zorgen. Wanneer je ozon inademt kunnen je longen geïrriteerd worden en kans je zelfs ademhalingsproblemen krijgen. Het is dan ook niet voor niets dat op warme, zonnige dagen het afgeraden wordt om zware fysieke inspanningen te doen.
De concentraties “slechte” ozon in de troposfeer worden constant gemeten en gemonitord door de Vlaamse Milieumaatschappij en de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu. Bij overschrijding van bepaalde drempelwaarden wordt de bevolking geïnformeerd of gealarmeerd.
