Wie al eens een vliegtuig genomen heeft, heeft het wellicht al een keertje gevoeld: turbulentie. “Luchtzakken” in de volksmond. Wat is het en is het gevaarlijk?
Zoals de naam doet vermoeden staat “turbulentie” voor de verstoring van iets. In dit geval de verstoring van lucht. En die verstoring kan op verschillende manieren gebeuren. Door wrijving tussen de lucht en de grond bijvoorbeeld. Wanneer de wind over het aardoppervlak blaast, zal hij verstoord worden door gebouwen, door bossen, door heuvels en zullen kleine wervels ontstaan. Dat noemen we mechanische turbulentie. Rondvliegend gras of papiertjes maken die windwervels soms zichtbaar.
Wanneer lucht over een berg geduwd wordt, ontstaat er aan de achterzijde van die berg een op- en neerwaartse stroming: “mountain waves” of “berggolven”. Op en neer… dat betekent dus turbulentie.
Soms is turbulentie zichtbaar. Onder een stapelwolk bijvoorbeeld mag je stijgende en dalende lucht verwachten, dat zorgt voor turbulentie: “thermische turbulentie”. Rond een onweer gaan luchtstromen alle kanten uit. Een onweerswolk zuigt lucht op, maar blaast ook lucht weg. Rond onweerswolken bevindt zich onweersturbulentie. En wanneer een storing passeert zal er bij de overgang van de ene luchtmassa naar de andere luchtmassa ook turbulentie optreden, “frontale turbulentie”.
En dan is er nog een laatste type en dat is degene die moeilijker te vermijden is omdat het om een onzichtbare vorm van turbulentie gaat, namelijk de clear air turbulence. Deze ontstaat door een plotse verandering in windsnelheid of –richting, onzichtbaar voor het blote oog omdat er geen wolken of bergen in de buurt zijn. Voor dit type van turbulentie, maar ook voor de andere types bestaan er specifieke voorspellingskaarten voor piloten zodat zij weten in welke streken ze turbulentie mogen verwachten.
Nu, is turbulentie gevaarlijk? Neen. Turbulentie wordt zoveel mogelijk vermeden voor het comfort tijdens een vlucht en om luchtziekte te voorkomen, maar de huidige toestellen zijn specifiek ontworpen om zelfs de meeste extreme vorm van turbulentie aan te kunnen.
Zweefvliegpiloten gaan zelfs specifiek op zoek naar turbulentie. Zij zijn namelijk geïnteresseerd in opwaartse luchtstromingen om daarmee hoogte te kunnen winden. Soms zijn die opwaartse stromingen zichtbaar, onder een stapelwolk bijvoorbeeld of aan de windzijde van een berg. Maar niet altijd en dan zal een zweefvliegpiloot op zoek gaan naar andere signalen. Een vleugel die plots omhoog gaat bijvoorbeeld, of roofvogels die cirkels draaien.
Turbulentie…voor de ene een ongemak, voor de andere uitdaging om te vinden.
