Wereldwijd grondwatergebruik is 3,5 keer te groot

In belangrijke landbouwgebieden – vooral in Azië en Noord-Amerika – worden de grondwatervoorraden zodanig uitgeput dat 1,7 miljard mensen gevaar lopen.

Onderzoekers van de Universiteit Utrecht en de McGill University (Canada) beschrijven in Nature een nieuwe methode om de balans tussen grondwatergebruik en grondwateraanvulling in een gebied uit te drukken: de 'grondwatervoetafdruk'.

Die voetafdruk wordt bepaald uit het landoppervlak dat nodig is om grondwatergebruik in een gebied in balans te brengen met de aanvulling door regen, waarbij er ook nog voldoende rivierafvoer overblijft om ecosystemen levensvatbaar te houden.

‘Met de grondwatervoetafdruk kunnen wij nu wereldwijd per regio zien of grondwater op een duurzame manier wordt gebruikt, of er uitputting ontstaat’, verduidelijkt Marc Bierkens, leider van het Utrechtse team. ‘Wordt de grondwatervoetafdruk groter dan één, dan is er sprake van niet-duurzame onttrekking.’

20% put grondwater ernstig uit
Uit het onderzoek blijkt dat de wereldwijde grondwatervoetafdruk meer dan 3,5 keer zo groot is als alle grondwaterrijke gebieden in de wereld. Toch heeft 80% van de grondwaterrijke gebieden een duurzame grondwatervoetafdruk. Dit betekent dat in de overige 20% de grondwatervoorraad zwaar uitgeput wordt.

Op termijn vormt dit een bedreiging voor de bestaanszekerheid van 1,7 miljard mensen die nu in deze gebieden – vooral in Azië en Noord-Amerika – wonen. Dat in deze gebieden toch zoveel grondwater onttrokken kan worden, komt omdat de voorraad al lang geleden is opgebouwd.



De donkerblauwe gebieden (zie kaartje hierboven) hebben een grondwatervoetafdruk kleiner dan 1; hier is grondwateronttrekking ook op de lange termijn duurzaam. De rode gebieden in Noord-Amerika en Azië hebben echter een veel grotere grondwatervoetafdruk. Die van de Upper Ganges is zelf 54 keer groter. Het gebied zou dus eigenlijk 54 keer groter moeten zijn om de neerslag op te vangen die nodig is om de huidige grondwateronttrekking mogelijk te maken. Grondwater in gebieden met een grote grondwaterafdruk wordt ernstig uitgeput. Het staafdiagram laat zien dat voor de meeste gebieden (80%) de grondwatervoetafdruk kleiner dan 1 is. Hier gebruikt men grondwater op een duurzame manier.



In veel gebieden kan de voedselproductie worden opgeschroefd, waarbij het grondwatergebruik toch duurzaam blijft. Deze gebieden zijn groen weergegeven (zie kaartje hierboven) en hebben een grondwatervoetafdruk kleiner dan 1. In de rode gebieden is al sprake van grondwateruitputting en is verdere uitbreiding van landbouwactiviteiten niet duurzaam. Gebieden waar geen regionale grondwateropslag aanwezig is, maar waar wel een toename in landbouwopbrengst mogelijk is, zijn wit gelaten. Gebieden waar geen hogere landbouwopbrengst mogelijk is, zijn met grijs afgedekt.