Veel diersoorten, van honden tot kraaien, herkennen individuele mensen. Een nieuwe studie toont aan dat ook vissen dit kunnen – mits ze de juiste visuele aanwijzingen krijgen.
Beeld: Onderzoeker Maëlan Tomasek met een 'vrijwilliger' tijdens het experiment in de Middellandse Zee. Credit: MaëlanTomasek
Onderzoekers trainden twee vissoorten, de zadelzeebrasem en de zeekarper, om een menselijke duiker te volgen in ruil voor een beloning. Vervolgens werd getest of ze onderscheid konden maken tussen twee duikers. De resultaten waren opvallend: als de duikers verschillende duikuitrustingen droegen, herkenden de vissen moeiteloos de juiste persoon. Maar zodra beide duikers identiek gekleed waren, verdween dit vermogen.
In open zee
Het onderzoek vond plaats in de Middellandse Zee bij het STARESO-onderzoeksstation in Corsica. Opmerkelijk, want de meeste studies naar gezichtsherkenning bij dieren worden uitgevoerd in laboratoria of in gevangenschap. Hier zwommen de vissen echter vrij rond en konden ze zelf kiezen of ze aan het experiment wilden deelnemen.
De eerste fase bestond uit twaalf dagen training, waarbij een duiker de vissen leerde dat hij voedsel gaf. Daarna begonnen de experimenten. Twee duikers met gelijke lichaamsbouw zwommen naar een startpunt. Een van hen gaf voedsel, de ander niet. Na een korte pauze zwommen beide duikers weg en de onderzoekers observeerden welke duiker de vissen volgden.
In de eerste testreeks droegen de duikers verschillende duikuitrustingen. De vissen leerden snel wie hen beloonde en volgden die duiker steeds vaker. In een tweede reeks experimenten droegen beide duikers identieke uitrustingen. De vissen raakten hierdoor het onderscheidingsvermogen kwijt en zwommen even vaak achter beide duikers aan. Dat toont aan dat ze sterk afhankelijk zijn van uiterlijke kenmerken zoals kleur en vorm, en niet van subtiele signalen zoals lichaamsbouw of geur.
Snelle leerlingen
Dit onderzoek levert het eerste empirische bewijs dat wilde vissen menselijke individuen herkennen in hun natuurlijke omgeving. In tegenstelling tot honden of kraaien, die gezichten onderscheiden, richten vissen zich op externe visuele kenmerken zoals kleding of uitrusting.
Opvallend is dat de vissen dit leerproces doorliepen zonder negatieve ervaringen met mensen. Vaak herkennen dieren mensen in situaties waarin ze bedreigd zijn, zoals kraaien die vijandige individuen onthouden. Maar de vissen in deze studie hadden alleen neutrale of positieve interacties en leerden alsnog onderscheid te maken.
Dat roept vragen op over de relatie tussen mensen en vissen op populaire duiklocaties. In gebieden waar vissen door duikers worden gevoerd, kunnen ze mogelijk specifieke voorkeuren ontwikkelen voor bepaalde personen, net zoals andere dieren dat doen.
